Parochies houden zich staande
Door Liedeke Morssinkhof en Anne Marie Zimmerman
Moeilijk was het wel, maar onoverkomelijk was het niet. Zo kijken 101 parochies terug op het afgelopen, roerige jaar in katholiek Nederland. Ze werkten dit najaar mee aan een onderzoek van NOS Net.
Dat jaar begon met discussie over het wel of niet uitreiken van de communie aan de homoseksuele prins carnaval van het Brabantse Reusel. In april gingen de veel gezongen liederen van Huub Oosterhuis in de ban. De WK-finale eindigde voor de pastoor van Obdam in een schorsing, omdat hij tijdens de mis van die zondag meer aandacht leek te hebben voor Koning Voetbal dan voor Onze Lieve Heer. En het hele jaar door was er de kwestie van het seksueel misbruik door priesters en religieuzen. In februari zochten enkele slachtoffers de openbaarheid. In hun spoor vonden bijna 2000 mensen de weg naar de commissie-Deetman.
Veel onrust
De meeste deelnemende parochies hebben van de onrust die dit alles met zich meebracht veel gemerkt. Meestal niet omdat de problemen speelden in de eigen parochie, afgezien van de liederenkwestie. Maar wel omdat de media er veel over publiceerden. Dat leidde tot gesprekken bij de koffie na de mis. Over geloofsvragen, waar sommige parochianen tegenaan liepen. Over de vraag of de Nederlandse bisschoppen, of het Vaticaan, wel goed reageerden. Maar ook omdat de toon van de berichtgeving in de media soms pijn deed.
Voor een kwart van de deelnemende priesters en pastoraal werkers was de onrust direct van invloed op hun functioneren. Sommigen zagen zich geconfronteerd met zichzelf: wil ik nog wel werken in een kerk waar problemen spelen die me boos maken? Een enkeling geeft aan niet meer alleen in één ruimte te willen zijn met kinderen of zwakkeren. De buitenwereld stelde ondertussen vragen. Volgens 56% van de deelnemende parochies kregen katholieken vaker dan anders de vraag: "Waarom hoor jij nog bij die kerk?".
Lees hier citaten van parochies die deelnamen aan het onderzoek.
Reactie van de kerk
Op de vraag hoe de kerk op alle problemen gereageerd heeft, verschillen de antwoorden. De parochies kijken naar de reactie van de kerkleiding ?n naar die van zichzelf. Wat betreft de Nederlandse bisschoppen vindt 43% van de parochies dat er niet goed gereageerd is. Nog eens 16% vindt dat de reactie van de bisschoppen nogal wisselend was. Communicatie was er niet, was niet helder of ? in het geval van kardinaal Simonis' uitspraak 'Wir haben es nicht gewusst'- gewoon verkeerd.
Maar op parochieniveau is er tevredenheid. De vragen die er leefden zijn door pastores en parochianen in alle openheid besproken. In de preek, het parochieblad of tijdens speciale gebeds- of discussieavonden. Daar, maar ook tijdens dat kopje koffie na de mis, ontstond een gesprek over de vraag waar het voor velen echt om gaat: wat voor kerk willen wij eigenlijk zijn?
Lees hier citaten van pastoraal medewerkers en priesters over de reactie van de kerk.
Uitgaan van eigen kracht
Het antwoord: een kerk met de eigen parochie als vaste basis. Die soms ook een belangrijke plaats inneemt in het sociale leven van het dorp of de wijk. Waar de onrust die zich grotendeels afspeelt buiten de eigen muren, niet zomaar vat op krijgt. Een veel gemaakte opmerking is dan ook dat de eigen parochie iets anders is dan de katholieke kerk als instituut. Dáár spelen de problemen zich af. En in de eigen parochie is dat instituut soms ver weg.
Dus moeilijk was het voor de parochies wel, het onrustige jaar 2010. Ze zagen zich geconfronteerd met problemen die ze niet zelf hadden veroorzaakt. En waar ze niet om hadden gevraagd. Maar door die bespreekbaar te maken, en uit te gaan van de eigen gemeenschap en de bijbel, hebben ze zich staande weten te houden. Na ruim 2000 jaar kerkgeschiedenis is er meer nodig om ze klein te krijgen.
Klik hier voor een overzicht van de cijfers van het NOS Net onderzoek.