Reigerbotjes, skeletten en knoopje kindsoldaat leggen grafelijk Binnenhof bloot

Bij de graven en gravinnen van het huis 'Die Haghe' - het huidige Haagse Binnenhof - stonden zwaan, reiger en grutto op de menukaart. Al in de 12de eeuw werd op de Hofvijver geschaatst. En vlak naast de huidige tramlijn 1 liet stadhouder Maurits in 1620 een lusthof bouwen om achter een stenen muur met zijn minnaressen ontspanning te vinden.

Dit zijn maar enkele tot de verbeelding sprekende feiten uit het boek Het grafelijke en stadhouderlijke hof Den Haag, dat vandaag is gepresenteerd. De afdeling archeologie in Den Haag heeft 300 jaar archeologische opgravingen gebundeld en dat geeft een bijzonder gedetailleerd beeld van het leven rond het historische Binnenhof, de plek waar in graaf Floris IV rond 1230 het hof 'Die Haghe' stichtte.

De voormalige Binnenhof-bewoners gooiden eeuwenlang hun resten in beerputten, afvalkuilen en de Hofvijver en dempten er omliggende grachten mee. "Als er gewerkt wordt aan riolering, bestrating of leidingen gaan wij onderzoeken", zegt archeologe Monique van Veen, die het 374-pagina tellende boek heeft samengesteld. "Onder de grond vinden we nog steeds veel."

Pruikenrollers

Sieraden, naaigerei, pannen, pijpen, potten, muntjes, paardentuig, kogels, één schaats, afgekloven botjes van verorberde vogels, marmeren scherven uit Maurits' lusthof, papbordjes, tinnen soldaatjes, pruikenrollers en de funderingen van de verdwenen Spuipoort en Uiterste Poort; honderden voorwerpen vertellen het verhaal van de plek waar al eeuwen het regeringscentrum is gevestigd.

Een lange lijst graven en stadhouders, hun vrouwen, kinderen en familieleden leefden op het Binnenhof vanaf 1230. Het was er goed toeven met vers water uit de Hofvijver en voldoende wild in het Haagse bos voor de jacht.

Wulk

Op het huidige Buitenhof stonden boerderijen, boomgaarden en een volière voor de kweek van de zwanen en reigers. Iets verderop lag het Valkhuis en in de Ridderzaal werden uitgebreide banketten gegeven. In het boek staan exacte beschrijvingen van alle soorten gegeten vis en vlees; van wulk tot edelhert.

"Het Binnenhof is een van de fascinerende plekken van Nederland", vindt Van Veen. "Al eeuwen in gebruik, als verblijfplaats van de machthebbers en regeringscentrum. Er is hier ook veel rechtgesproken."

1. Voorhof - 2. Hofkapel - 3. Grafelijke zalen - 4. Hofpoort - 5. Spuipoort - 6. Gevangenpoort - 7. Buitenhof - 8. Valkhuis - 9. Uiterste poort en kademuur - 10. Brug bij Grenadierspoort - 11. Hofweg - 12. Stadhoudersbrug - 13. Ministerie van Algemene Zaken.

Vanaf 1770 begonnen archeologen met de zoektocht naar de geschiedenis van het huis "Die Haege". Grote belangstelling was er ook toen al voor de skeletten, gebalsemde lichamen en loden grafkisten in de grafkelders onder de Hofkapel. De Hofkapel is in 1879 gesloopt en op de grafkelders zijn inmiddels de vertrekken van de Eerste Kamer gebouwd. In het boek staan alle grafelijke en stadhoudersfamilies, kanunniken, dekens, predikanten en andere mensen die er zijn neergelegd.

Grafzerken

"In de kelders ligt nu nog heel veel", zegt Van Veen op basis van het werk van haar 19de eeuwse voorgangers, die na de sloop van de Hofkapel op hardhandige wijze grafzerken en doodskisten hebben onderzocht..

De Haagse archeologe vindt dat de graven met rust gelaten moeten worden. Ook is ze niet overtuigd dat het complete lichaam van de geëxecuteerde raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt er zeker te vinden is. "Het was destijds gebruikelijk om allerlei lichaamsdelen, bijvoorbeeld het hoofd of hart op verschillende plekken te begraven."

Een van de mooiste vondsten vindt Van Veen een machetknoopje van een kindsoldaat uit de tijd van Lodewijk Napoleon. Rond 1806 werden jongens vanaf een jaar of negen uit het weeshuis gehaald om te vechten. Op het Malieveld kregen zij les in het omgaan met wapens. "Zo'n uniformknoopje is zeer specifiek voor het Binnenhof. Het vertelt een bijzonder verhaal."

De aankomende grondige verbouwing van het Binnenhof wordt voor de Haagse afdeling archeologie heel spannend. Dan komt er misschien nog meer naar boven en kan het publiek daar ook van meegenieten. "Het is een unieke kans om bij mooie vondsten een tribune neer te zetten, zodat iedereen het kan zien."