'Niemand weet hoe de journalistiek er over vijf jaar uitziet'
"Zorg ervoor dat je niet overvallen wordt door technologische ontwikkelingen." Dit advies gaf Alastair Campbell, voormalig spindoctor van oud-premier Tony Blair, aan het begin van het congres dat de NOS vandaag hield over de toekomst van de journalistiek.
Nu weten we dit natuurlijk al langer en het wordt veel vaker gezegd. Maar toch worden organisaties nog altijd overvallen door wat er gebeurt en weten ze niet mee te komen. Denk bijvoorbeeld aan videotheken, die tot een paar jaar geleden nog volop draaiden, maar nu nauwelijks meer rond kunnen komen. En vergeet niet de smartphone, die de samenleving gigantisch heeft veranderd.
Over tien jaar?
Maar wat gaat er de komende tien jaar gebeuren? Daar heeft eigenlijk niemand een antwoord op. De vraag die inmiddels op elke journalistieke conferentie wordt gesteld, is gewoonweg ook niet te beantwoorden.
Wel zijn er grote trends waar te nemen. Trends die tech-experts en -journalisten al jaren voorspellen, maar die nu ook concreet worden voor de grote massa. Zoals de rol van kunstmatige intelligentie, computers die zo slim worden, dat ze dingen juist kunnen voorspellen. "Over een paar jaar rijdt je auto je naar huis, gaat de huisdeur automatisch open, wordt de koffie gelijk gezet en begint de radio direct de juiste muziek te spelen", zei Wired-journalist Jeremy White.
Journalistiek
Ook de gevolgen voor de journalistiek zullen merkbaar zijn. In de marge van de conferentie vroegen we Bas Boorsma, bij Cisco in Noord-Europa verantwoordelijk voor internet of everything (de afdeling die nadenkt hoe internet overal in geïntegreerd wordt), hoe hij de toekomst van het nieuws ziet.
Waar in een toenemende mate behoefte aan is, is goede duiding.
"Je kunt de ontwikkelingen in het nieuws goed vergelijken met wat er in het onderwijs gebeurt. Je kunt nu op zoveel meer plekken leren dan tien of twintig jaar geleden het geval was. We kennen inmiddels wel de YouTube-filmpjes van hoogleraren waarin dingen worden uitgelegd, maar er is zo’n groter aanbod. En dat geldt ook voor het nieuws. Daarin wordt rol van traditionele nieuwssites kleiner. Er zijn andere blogs, Wikipedia en andere sites die een grotere rol krijgen in het leven van consumenten."
"Waar tegelijkertijd in een toenemende mate behoefte aan is, is goede duiding. Ik lees bijvoorbeeld heel graag The Economist, waar ik echt een stuk wijzer word. Die behoefte zal alleen maar groter worden."
Verdienmodel
Waar heel veel uitgeverijen mee blijven worstelen, is het juiste verdienmodel. Ook Boorsma heeft daar geen sluitend antwoord op. "Wat wel vaststaat, is dat veel traditionele uitgeverijen te lang hebben gewacht. De Volkskranten en de NRC’s van deze wereld zijn zeer beschermde organisaties. Ze moeten de markt opschudden. In 2020 zal 75 procent van de organisaties gedigitaliseerd zijn, maar bij slechts 30 procent van alle partijen zal het succesvol zijn. Van de grootste organisaties zal 40 procent zijn 'wegge-uberd' (genoemd naar hoe taxidienst Uber de markt verstoort, red.)."
Straks bekijk je het Achtuurjournaal via een virtual reality-bril en loop je rond in oorlogsgebied.
Een paar jaar geleden werd geroepen dat de Google Glass de toekomst was. Ook media doken er direct op, met het idee dat over een paar jaar mensen misschien wel via een slimme bril nieuws consumeren. Dit bleek niet het geval. Google werkt inmiddels aan een nieuwe versie van de bril, maar die is niet per se bedoeld voor consumenten.
Ook slimme horloges, zoals de Apple Watch, slaan nog niet direct aan, al verkeren smartwatches nog in de beginfase. Waar moet de journalistiek veel van verwachten?
"Virtual reality", zegt Boorsma. "Dat is echt een belangrijke ontwikkeling. Je ziet dat de brillen steeds betaalbaarder worden en daarmee bereikbaar voor de grote massa. Ik denk dat dat daar hele interessante dingen uit gaan voortkomen. Straks bekijk je het Achtuurjournaal via een virtual reality-bril en loop je rond in oorlogsgebied."