Misstanden dieselauto's al langer in beeld bij ambtenaren en TNO
Ambtenaren van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu hebben een half jaar voor het Volkswagen-schandaal vergaderd over de mogelijkheid om autofabrikanten juridisch aan te pakken. Er waren sterke vermoedens dat fabrikanten sjoemelsoftware gebruikten. Dat blijkt uit mailwisselingen tussen onderzoeksinstituut TNO en het ministerie, die de NOS heeft opgevraagd.
In september 2015 kwam aan het licht dat Volkswagen auto's op de markt heeft gebracht die in de test op de rollenbank aan alle eisen voldeden, maar in de praktijk vele malen meer stikstofoxiden uitstoten. Volkswagen heeft toegegeven dat het de software in de auto's zo afstelde, dat het de zogeheten typegoedkeuringstest kon manipuleren.
De mailwisselingen tussen TNO en het ministerie zijn hieronder samengevat.
Februari 2015
Een ambtenaar, die nieuw op het dossier zit, schrijft aan TNO dat het duidelijk is dat dieselauto’s meer stikstofoxiden uitstoten "zodra duidelijk is dat het om niet om een typegoedkeuringstest gaat." Ook schrijft hij dat je er "een boekje over open zou kunnen doen."
Hij vindt dat TNO hier te krampachtig mee omgaat in een rapport over bedrijfsauto’s en zou moeten opschrijven dat fabrikanten de software “afstellen”. “Stel nu dat een journalist vraagt waardoor de hogere uitstoot van stikstofoxiden in de praktijk komt. Moeten we dan zeggen dat we het niet goed weten?”
Consequenties
De TNO-onderzoeker antwoordt dat er geen bewijzen zijn dat er wordt gesjoemeld, omdat het niet mogelijk is om in de software te kijken. Hij wil daarom het woord “afstellen” niet gebruiken.
Als het ministerie het manipuleren van de goedkeuringstest, ook wel cycle-beating genoemd, in het openbaar aan de kaak wil stellen, dan moet er volgens hem ander onderzoek worden gedaan. Dat vraagt een “terdege afweging van het publiek, de doelen en de consequenties”, zo waarschuwt hij het ministerie. "Tot dusverre wilde het ministerie dit vooral met de fabrikanten bespreken, want dit zien we al jaren en delen dat met jullie."
Als cycle-beating verboden is, ga ik ervan uit dat het niet gebeurt.
De ambtenaar antwoordt dat hij zo ver niet wil gaan: “Als cycle-beating verboden is, ga ik ervan uit dat het niet gebeurt. Ik heb dus niet de behoefte om cycle-beating serieus in het openbaar aan de kaak te stellen.” Daarmee is op dat moment de kous af. Het woord “afstellen” wordt niet in het rapport opgenomen.
Maart 2015
Een andere ambtenaar, die tijdelijk op het dossier zit, vraagt TNO met een voorstel te komen voor een onderzoek naar cycle-beating. Hij verwijst naar een vergadering waarin ze dit plan hebben besproken.
De onderzoeker van TNO antwoordt dat het op basis van de huidige wetgeving “zeer moeilijk” is om autofabrikanten aan te pakken die sjoemelen met de software. “Laat staan dat het tot een veroordeling komt.” Wel geeft hij aan dat ze bezig zijn met een test waarin ze “abnormaal gedrag” kunnen vaststellen.
RDW
Ook adviseert hij het ministerie om de juristen van het ministerie te laten overleggen met de RDW, de instantie die in Nederland de typegoedkeuringstesten doet. Volgens hem kan Nederland namelijk helemaal niet optreden tegen auto’s die zijn goedgekeurd in andere landen.
Vervolgens is in de mailwisseling tussen TNO en het ministerie niets meer terug te vinden over het onderzoek. Er worden geen juridische stappen ondernomen.
September 2015
Het Volkswagen-schandaal is losgebarsten en ambtenaren en TNO-medewerkers mailen opnieuw met elkaar. Ze bespreken de Volkswagen-kwestie.
Bij één ambtenaar lijkt een lichtje op te gaan. Hij vraagt op 21 september aan TNO: "Voor de steekproef is toch ook eens een auto (VW?) getest waarbij in het motormanagement moest worden ingevoerd dat een rollenbank moest worden doorlopen. Gebeurde er bij deze auto door verschil in draaisnelheid tussen voor- en achterwielen niet iets raars?" Een antwoord op deze vraag is in de mailwisselingen niet terug te vinden.
Pas na het Volkswagen-schandaal wordt besloten om in Nederland onderzoek te doen naar sjoemelsoftware. TNO en de RDW hopen daar deze maand mee te starten.
