De koning heeft meer met de straat dan met de staat

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis, schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

Willem-Alexander profileert zich steeds nadrukkelijker als een apolitieke vorst die zich vooral het lot van gewone mensen aantrekt: meer een koning van de straat dan een koning van de staat. Die conclusie dringt zich op als je zijn nieuwjaarstoespraak en zijn laatste kersttoespraak leest.

Maar er is één verschil: de koning laat in zijn nieuwjaarstoespraak nog veel duidelijker zijn sociale, niet-elitaire gezicht zien dan in zijn meer abstracte en vlakke kersttoespraak. Ook vorig jaar al viel dat al op.

Traditiegetrouw hield het koningspaar afgelopen woensdag (voor Nederlandse genodigden) en donderdag (voor buitenlandse diplomaten) in het Paleis op de Dam in Amsterdam nieuwjaarsbijeenkomsten. Al even traditiegetrouw was de pers niet welkom.

Alledaagse zorgen

Elk jaar nodigt de koning voor de eerste bijeenkomst vertegenwoordigers van een bepaalde beroepsgroep uit, naast hoogwaardigheidsbekleders. Dit jaar waren dat mensen die werken in de thuiszorg "of in hun werk betrokken zijn bij de transitie van de thuiszorg".

De koning sprak ook voor hen over de grote internationale problemen als de terreurdreiging, het klimaatprobleem, de Europese eenwording en het vluchtelingenvraagstuk, zij het iets concreter dan in zijn kersttoespraak. Maar hij had het, sprekend over de veranderingen in de zorg, toch vooral over de alledaagse zorgen en angsten van de mensen op straat.

Willem-Alexander prees thuiszorgmedewerkers en mantelzorgers: "Samen doet u het uiterste om de meest kwetsbare mensen de zorg te geven die ze nodig hebben om zich echt 'thuis' te voelen." Daarbij verwees Willem-Alexander naar de vele ontmoetingen die hij heeft met burgers: een vast patroon in zijn toespraken. Kenmerkend citaat: "Hoe essentieel Europa ook is, we weten dat de EU in het dagelijks leven van veel mensen een abstractie blijft. De buurt en de wijk zijn voor veel mensen veruit het belangrijkste oriëntatiepunt. Daar willen mensen zich thuis kunnen voelen."

In de nieuwjaarstoespraak van vorig jaar ging het niet anders. Toen noemde de koning, wijzend op hoge werkeloosheidscijfers, "de miljoenen persoonlijke verhalen" achter zo'n statistiek schuilgaan. "Verhalen van schoolverlaters die onzeker zijn over hun toekomst. Van mensen met een baan en een hypotheek onder druk. Van ouderen. Van werkzoekenden. En van mensen met een arbeidsbeperking."

'Hij is zo'

Het imago van Willem-Alexander als 'koning van het volk' krijgt vastere vorm. Hij poseert niet. Hij is zo. Je kunt zien dat hij meer op zijn gemak is bij straatbezoeken dan bij staatsbezoeken. Met deze taakinvulling treedt Willem-Alexander meer in de voetsporen van zijn grootmoeder Juliana dan in die van zijn moeder Beatrix.

Het sluit naadloos aan bij de traditie van de Oranjes. Die beseffen dat ze het uiteindelijk moeten hebben van de volksgunst en niet van de bestuurlijke elite.