Kan Griekenland wel uit Schengen worden gezet?

Binnen de EU bestaat grote ergernis over de slechte controle door Griekenland van zijn buitengrenzen. Het verwijt is dat de grens met Turkije ‘volstrekt poreus’ zou zijn en dat Griekenland herhaaldelijk hulp van andere EU-landen en van de Europese grensautoriteit Frontex heeft geweigerd. Ingewijden zeggen dat het geduld op is en dat Griekenland het risico loopt om uit de Schengenzone gezet te worden.

Het Schengengebied bestaat uit de 22 landen van de EU, IJsland, Noorwegen, Liechtenstein en Zwitserland. Binnen het gebied kan zonder paspoortcontrole vrij worden gereisd. Nooit eerder is een land uitgesloten van de zone. Dus de vraag is: kan dat juridisch gezien eigenlijk wel?

Kenners van het Europees Recht zoals Laurens Jan Brinkhorst, emeritus hoogleraar Internationaal en Europees recht, en Jorrit Rijpma, universitair hoofddocent Europees Recht aan de Universiteit Leiden, wijzen er meteen op dat de Schengenakkoorden sinds het Verdrag van Amsterdam in 1997 zijn ondergebracht in de EU-verdragen. Dat wil zeggen dat de Schengenakkoorden, net als alle andere EU-verdragen, alleen unaniem te wijzigen zijn.

Sisser

Brinkhorst denkt dus dat het juridisch gezien heel lastig zal worden om Griekenland uit de Schengenzone te verwijderen. En politiek gezien vermoedt hij dat het met een sisser zal aflopen. "Want niemand zal de Schengenakkoorden uit de Europese Verdragen willen halen."

Rijpma is het daarmee eens, maar ziet wel twee andere mogelijkheden voor de EU om Griekenland te straffen voor de 'poreuze grenzen'.

1. In 2011 heeft Brussel op verzoek van Italië en Frankrijk en een nieuw artikel toegevoegd aan het wetboek van Schengen. Dit artikel maakt het mogelijk om de binnengrenzen van Europa tijdelijk te controleren. Dat wil zeggen dat er als het ware een 'cordon' om Griekenland gelegd kan worden door de 'binnengrens' tussen Griekenland en de rest van de EU dicht te gooien.

2. De Europese Commissie zou een zogenaamde 'inbreukprocedure' kunnen beginnen tegen Griekenland voor het niet nakomen van de Europese Verdragen. Griekenland zou dan hooguit bestraft kunnen worden met een boete en een dwangsom.

Ook geen mini-Schengen

Ook een zogenaamd mini-Schengen waar minister Dijsselbloem voor pleit, is volgens Rijpma niet mogelijk, juist omdat alle EU-leden daarmee moeten instemmen.