'Help schaapherder die het financieel moeilijk heeft'
Hugo van der Parre
Researchredacteur
Schaapherders zouden een vaste, structurele vergoeding moeten krijgen. Ook is het beter als er geen gebruik meer wordt gemaakt van openbare aanbestedingen, maar van langdurige contracten. Dat zijn oplossingen die het Wageningse onderzoeksinstituut Alterra voorstelt om de slechte financiële positie van schaapherders te verbeteren. Dat staat in een concept van het rapport 'Wie stuurt de herder?' waarover de NOS beschikt.
Nederland heeft een kleine honderd professionele schaapherders. Maar veel van hen hebben het moeilijk: met name de traditioneel werkende herders met kuddes zeldzame schapenrassen leven al jaren op een minimum. De provincies zijn sinds een aantal jaren verantwoordelijk voor de inzet van schaapskuddes; zij financieren ze ook via subsidies aan de terreinbeheerders zoals Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer.
Problemen
Een van de oorzaken van de problemen is dat opdrachten voor schaapherders sinds een paar jaar verlopen via openbare aanbestedingen. Die worden vaak gewonnen door commerciële begrazingsbedrijven met meerdere kuddes en met herders in loondienst. De traditionele, zelfstandige herders trekken steeds aan het kortste eind. Het Alterra-rapport schetst de risico’s: “De huidige systematiek van aanbesteden kan acute problemen opleveren voor verliezende bedrijven en daaraan verbonden zeldzame huisdieren." Dat, stelt het rapport, is "niet duurzaam”.
Uit tabellen in het rapport blijkt dat de onkosten voor een kudde ruim dertig procent hoger zijn dan alle opbrengsten. Volgens een van de belangenverenigingen, het Gilde, staan minstens vier herdersgezinnen met hun kudde aan de rand van de afgrond. Voor hen is een crowdfunding-campagne gestart.
Cultureel erfgoed
Het rapport beschrijft verder dat een schaapskudde niet alleen waardevol is omdat het land wordt begraasd. Een kudde is ook levend cultureel erfgoed en vervult een functie bij recreatie en educatie van bezoekers. "En dat mag ook wat waard zijn." Daarnaast draagt het bij aan biodiversiteit: er worden verschillende schapenrassen in stand gehouden en de kuddes dragen bij aan een betere flora en fauna.
Er zijn meer oplossingen mogelijk volgens Alterra: geld binnenhalen op andere manieren zoals verkoop van vlees en wol of het organiseren van recreatieve activiteiten, maar dat zal niet genoeg opleveren voor een levensvatbaar herdersleven.
Begroting
Wanneer het definitieve rapport uitkomt, is nog niet bekend. Economische Zaken heeft al laten weten dat het met de provincies in gesprek gaat over de honorering van de schaapskuddes. De Tweede Kamer bespreekt deze week de begroting voor landbouw.