Eeuwenoud stukje bijbeltekst voor 99 dollar op eBay

Er is van alles te vinden op veilingsite eBay, maar een eeuwenoud fragmentje van een papyrusrol? Met daarop een stukje uit het evangelie van Johannes? Geoffrey Smith, een onderzoeker op het gebied van het vroege christendom, verslikte zich bijna, vooral toen hij zag dat het openingsbod op 99 dollar stond.

Hij nam meteen contact op met de verkoper en smeekte hem de online veiling af te breken en hem het stukje Griekse tekst uit het Nieuwe Testament te laten bestuderen. De verkoper stemde in. Dat was in januari van dit jaar en vandaag presenteert Smith de resultaten van zijn onderzoek op een jaarlijkse conferentie over Bijbelse teksten in Atlanta.

Een bankpasje

Smith is een oud-student van de Nederlandse papyrologe AnneMarie Luijendijk, hoogleraar aan Princeton University. Zij vertelde in het radioprogramma Met het Oog op Morgen dat ze het stukje papyrus ter grootte van een bankpasje van dichtbij heeft kunnen bekijken en ze denkt dat het authentiek is. Het stamt volgens haar uit de derde eeuw na Christus.

Op de ene kant staan zo'n zes regels uit het begin van het evangelie van Johannes, om precies te zijn 1:49 tot 2:1, over de bruiloft te Kana, waar Jezus water in wijn veranderd zou hebben, en over het gesprek tussen Jezus en Nicodemus. Op de andere kant staat een onbekende christelijke tekst.

Nieuwtestamentische teksten in het Grieks behoren tot de oudste en zeldzaamste voorbeelden van vroegchristelijke teksten. Elke tekst moet door het Duitse Instituut voor onderzoek naar Nieuwtestamentische teksten als authentiek worden aangemerkt.

Als Smith en Luijendijk gelijk hebben, dan is dit het eerste voorbeeld van een vroegchristelijke tekst die op een nieuwe papyrusrol is geschreven, in plaats van in een codex. De codex lijkt op ons hedendaagse boek en de eerste christenen schreven hun teksten, heel modern en in tegenstelling tot hun joodse en niet-christelijke tijdgenoten, liever in een codex dan op een rol.

Geoffrey Smith wilde de eigenaar niet bekendmaken, maar op zijn blog schrijft hij dat de verkoper een familielid zou zijn van de in 1962 overleden professor Willoughby van de Universiteit van Chicago. De huidige eigenaar vond het stukje tekst onlangs in een oude koffer op zolder.

Volgens de regels van Unesco mag hij het eeuwenoude stukje tekst verkopen omdat het cultureel eigendom betreft dat al vóór 1970 is verkregen. Materiaal dat later dan 1970 is gekocht of gekregen, kan door het land van herkomst worden opgeëist. Dit soort teksten zijn meestal afkomstig uit Egypte.

Tonnen

Luijendijk: "De waarde van het stukje papyrus valt eigenlijk niet in geld uit te drukken, maar heel christelijke verzamelaars zullen er ongetwijfeld tonnen voor over hebben en dan verdwijnt het misschien voorgoed in de kluis van een particulier."

Haar oud-student, Smith, probeert zich te verzoenen met het feit dat dit soort manuscripten en antiquiteiten, die voor wetenschappers van onschatbare waarde zijn, tegenwoordig wel vaker gewoon te koop staan op internet.