Joris Laarman, digitale ontwerprevolte in Groninger Museum

  • Jeroen Wielaert

    Verslaggever

  • Jeroen Wielaert

    Verslaggever

Hij is de Gerrit Rietveld van de eenentwintigste eeuw: digitaal designer en kunstenaar Joris Laarman. Net als de beroemde Utrechter heeft hij bijzondere stoelen ontworpen. Timmerwerk is het niet: de artistieke zetels komen allemaal uit 3D-printers. Het zijn opvallende stukken uit een veel breder oeuvre.

In het Groninger Museum is voor het eerst een grote overzichtstentoonstelling te zien. Het is het begin van de wereldtournee van de expositie Joris Laarman Lab die zal gaan naar steden als Parijs En New York.

Enkele keren wow

"Wow!", zegt Laarman bij het betreden van de zalen in Groningen. Hij heeft de expositie niet zelf samengesteld, dat was het werk van de conservatoren Sue-An van der Zijpp en Mark Wilson.

Na nog enkele keren "wow", zegt Laarman met een twinkeling in zijn ogen: "Ik zie het altijd in een werkplaatsomgeving. Ik ben wel onder de indruk. Het ziet er heel cool uit." Het maakt hem en zijn partner Anita Star tot de eerste blije bezoekers van de tentoonstelling.

Laarman (Borculo, 1979) studeerde in 2003 cum laude af aan de Design Academy Eindhoven. Hij had genoeg in zijn hoofd om zijn eigen weg in te slaan.

Dat internet is zo'n goudmijn.

Joris Laarman

Gevraagd naar zijn wortels zegt hij: "Aan het eind van mijn studie stond ik met een been in de klassieke analoge wereld en met het andere in de digitale. Vroeger zochten mensen nog dingen in de Gouden Gids, onvoorstelbaar. Toen kwam Google. Dat internet is zo'n goudmijn. Met die inspiratie is alles begonnen. Het gaat vooral om het maken van fysieke dingen in de digitale wereld." Het staat en hangt in Groningen in al zijn vormen, zaal voor zaal.

Als pionier in nieuwe digitale ontwerptechnieken en 3D-produktie heeft Laarman een prominente plaats verworven in de digitale avant-garde. Het is het begin van een revolutionaire keten van ambacht en nijverheid.

Bone Chair

In de toepassing van de modernste methoden combineert Laarman klassieke traditie met opwindende innovatie. Een frappant voorbeeld is zijn al bijna klassieke Bone Chair. Het Rijksmuseum en het MOMA in New York hebben elk een exemplaar aangekocht. Er staat er ook een in te glimmen in Groningen. De mal is een 3D-print, de stoelen zijn gegoten.

De Bone Chair

Het is net als met die beroemde Rietveld-stoel: zitten doe je er bij voorkeur niet op. Het is een meubelstuk om te bewonderen, ook als glanzend voorbeeld van de modernste technologie. Hij kreeg zijn organische uiterlijk door een speciaal computerprogramma dat is gericht op de optimale groei van menselijke botten: dik waar het moet en dun op de plaatsen waar de stoel het minst wordt belast, zonder verlies aan stevigheid. Daar staat hij, als een nieuw model Formule 1-auto.

Spelen, ontwerpen, experimenteren. Voor Laarman is het alles ineen, een dynamiek waarin sierlijkheid samengaat met functionaliteit. Dat is precies de denkwijze van Rietveld en De Stijl-groep, pionierswerk dat bijna een eeuw geleden begon. Laarman reageert gretig bij het noemen van die namen: "Dat is een enorme inspiratiebron. Als Rietveld nu had geleefd had, hij die digitale fabricage fantastisch gevonden."

Henry Ford

Met de serieproducties van Rietveld in gedachten gaat Laarman voor naar de vitrine van zijn stoel, opgebouwd uit witte en blauwe puzzelstukjes. En hij verwijst naar de site die fungeert als instructie voor een zelfbouwpakket, een teken van het begin van een nieuwe, opwindende tijd. Laarman zegt: "De ontwikkeling staat nog maar in de kinderschoenen. Het is pionieren voor ons, net als Henry Ford, maar het gaat wel heel snel."

Als digitaal visionair voorziet hij een ontwikkeling die de pure kunst verregaand overstijgt. Met nadruk stelt Laarman: "De digitale fabricage gaat de wereldeconomie veranderen. Het gaat over robots, maar ook over werkgelegenheid. Wij krijgen het produceren weer terug in de samenleving, de liefde om dingen te maken. Ik ga ook liever naar de bakker, dan dat ik brood koop uit een fabriek."

Het is meer dan een druk op de knop.

Joris Laarman

Refererend aan de industriële revolutie van de negentiende eeuw en de milieunood van deze tijd vervolgt hij: "Het is geen slopend werk voor arbeiders meer. Deze robots produceren ook geen afval. En het schept werk voor laagopgeleide meubelmakers en hoogopgeleide computerspecialisten."

"Een robot kan duizend verschillende producten maken. Toch is het meer dan een druk op een knop. Het gaat ook om materiaalkennis en kennis van de technologie. Bij Ford ging het om de assemblage van auto’s. In dit geval moeten er overal op de wereld productieplaatsen komen voor digitale producten die betaalbaar zijn."

  • NOS / Jeroen Wielaert
  • NOS / Jeroen Wielaert
  • NOS / Jeroen Wielaert

Als jonge honden heeft Laarman met zijn partners op de NDSM-werf in Amsterdam het bedrijf MX-3D opgezet. Op vrijdag is het open voor het publiek.

Ze zijn er begonnen met staal in 3D. Het bleek te werken. Het resultaat is te zien in het Groninger Museum: de Groninger Dragon, een meer dan manshoog kronkelobject met een stalen visnethuid.

De Groninger Dragon

Daarachter staat op de muur een ander project afgebeeld: het ontwerp voor een brug over de Amsterdamse Oudezijds Achterburgwal, bijeen gelast met digitale MX3D-techniek. Het ontwerp is inmiddels de hele wereld over gegaan en kan overal tot verschillende bruggen leiden.

Binnenlopend in de zaal met twee rijen stoelen aan weerszijden vertelt de trotse ontwerper-kunstenaar over buitenaardse plannen. "Ik ben benaderd door drie partijen om over de ruimte te gaan praten. De NASA? Dat kan ik niet zeggen. Het is nog top secret."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl