Propaganda IS is moeilijk van internet te krijgen

Het is moeilijk voor justitie om propaganda van terreurbewegingen echt weg te krijgen van het internet, zeggen deskundigen tegen de NOS. Ook nieuwe wetgeving is niet waterdicht.

Propaganda van bijvoorbeeld IS kan op dit moment al offline worden gehaald, maar die kan dan eenvoudig weer via andere kanalen worden verspreid. "Er is vaak nog wel ergens een kopie", zegt hoogleraar informatierecht Nico van Eijk. "De echte jihadisten weten elkaar toch wel te vinden", zegt ict-jurist Arnoud Engelfriet.

Op dit moment kan strafbare informatie op last van de rechter worden verwijderd, maar dat is soms lastig als die informatie bijvoorbeeld vanuit het buitenland wordt aangeboden. Vooral met landen in het Midden-Oosten wordt weinig samengewerkt. Ook de Verenigde Staten hebben soepeler regels op het gebied van vrijheid van meningsuiting en verwijderen extremistische content minder snel.

Actief op internet

"Als middel om verspreiding tegen te gaan, is verwijderen natuurlijk zinloos", zegt hoogleraar computerbeveiliging Bart Jacobs van de Radboud Universiteit. "Maar er gaat wel een signaal van uit: je geeft aan dat je het niet als 'normaal' beschouwt." Ook kan informatie op die manier wel iets moeilijker vindbaar worden gemaakt, zegt Jacobs.

IS maakt gebruik van internet om mensen te bereiken. Zo is de organisatie actief op Facebook, Twitter, Youtube, onder meer met een eigen online tijdschrift, Dabiq. Aanhangers van IS hebben contact met elkaar op webfora en vinden online radicale islamteksten.

Uit de lucht halen

De nieuwe wet op de computercriminaliteit, die het onder meer ook mogelijk maakt om verdachten te hacken, moet het makkelijker maken om dergelijke informatie te verwijderen. Met toestemming van de rechter-commissaris kan het OM dan dergelijke informatie uit de lucht laten halen.

Dat kan door de informatie bij de bron aan te pakken en daar volledig te verwijderen. Lukt dat niet, dan mag tijdelijk ook worden geprobeerd om de informatie op de route tussen de bron en de gebruiker te laten blokkeren. Dat kan bijvoorbeeld door een internetprovider als Ziggo of KPN, zegt ict-jurist Jan-Jaap Oerlemans.

Niet waterdicht

Maar ook de nieuwe wet is te omzeilen. Als informatie offline wordt gehaald, kan de informatie eenvoudig via andere wegen opnieuw worden verspreid. En als een blokkade wordt ingesteld, kunnen extremisten uitwijken naar moeilijker te blokkeren methodes.

Zo gebruikt IS een kanaal op chat-app Telegram om 'nieuws uit het kalifaat' te verspreiden. Tenzij die chat-app volledig wordt geblokkeerd, kan de informatie niet worden gefilterd. Overigens verwijderde Telegram woensdag circa tachtig kanalen van IS.

Daarnaast kunnen jihadisten overstappen op Tor, een methode waarmee sites kunnen worden verborgen. Het is dan vrijwel onmogelijk om te achterhalen waar een site zich bevindt, waardoor offline halen eveneens moeilijk is.

Kritiek

De nieuwe wet brengt bovendien zelf dilemma's met zich mee. "De blokkade is een redelijk heftige bevoegdheid", zegt jurist Oerlemans. Hij vreest dat die kan leiden tot censuur, ook omdat informatie kan worden geblokkeerd die zich in een schemergebied bevindt, zoals haatzaaien. "We leggen nogal wat macht bij de overheid."

Dat denkt ook burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom. De rechter-commissaris moet zich straks buigen over het blokkeren van content, maar nu is dat nog een volwaardige rechter.

Waar de rechter een klacht in behandeling neemt, beide kanten van het verhaal hoort en vervolgens een beslissing neemt, beoordeelt de rechter-commissaris enkel een verzoek van het Openbaar Ministerie, zegt Bits of Freedom.