'Boven de 5,5 stort een muur in, maar dat gebeurt bijna nooit'
De NAM maakte vandaag bekend dat slechts 5000 tot 10.000 huizen in Groningen verstevigd moeten worden. Martijn Kleverlaan, als NAM-manager betrokken bij alle recente onderzoeken naar de gevolgen van gaswinning, geeft uitleg.
Wat is er vandaag gepresenteerd?
"We hebben een nieuwe dreigingskaart gemaakt, ondergronds en bovengronds. Boven de grond hebben we nu ook bekeken wat er staat. Wat voor pand? Wie zit er in dat pand? En wat betekent een aardbeving voor de veiligheid van dat pand. Het is niet alleen theoretische kennis waar we ons op baseren. Alle meters die zijn geplaatst registreren voortdurend de trillingen. Dat zijn bevingen die mensen voelen, maar ook heel veel bevingen die mensen niet voelen. Dus je kunt tot op bijna microniveau meten wat er gebeurt in de grond."
Wat is de meest opzienbarende kennis die nu is opgedaan?
"We weten meer over de trilling van de bovengrond en over de sterkte van huizen. Ingenieursbedrijf Deltaris heeft het gebied in kaart gebracht: waar ligt kleigrond, waar veen, waar zand? Onderzocht is ook wat er met die grondsoorten gebeurt als de aarde schudt. Dankzij die onderzoeken weten we dat de dreiging beperkter is dan we dachten."
"We weten nu beter hoe hard de grond kan gaan schudden. Dat is een stuk minder dan we eind 2013 gepresenteerd hebben. Ook het gebied waar de aarde schudt, is kleiner, en dus ook het gebied waar je maatregelen moet nemen."
Maar bij de inschatting van de veiligheidsrisico's is wel uitgegaan van het verstevigen van panden.
"Onze berekeningen laten zien dat het nodig is om huizen te versterken om aan de veiligheidsnorm te voldoen. De vraag is dan welke huizen je precies moet hebben. Door in te zoomen op grondsoorten en op sterkte van heel specifieke types gebouwen, kun je heel zuiver kijken. Bij dit type grondsoort ben je extra kwetsbaar, vervolgens ga je een inspectieslag maken."
"We hebben de afgelopen jaren al 17.000 inspecties gedaan. De meeste kwetsbare huizen hebben we al goed in kaart. Maar het beeld is nog niet compleet en daar willen we volgend jaar mee doorgaan. De commissie Alders kan de uitkomst van die inspecties gebruiken voor een gebiedsgerichte aanpak. Welk pakket van maatregelen wil hij samen met de bewoners uitvoeren? Ons studiewerk geeft daar richting aan. Dan zijn dit de plekken waar je moet beginnen."
Hoeveel mensen wonen er nu in een niet helemaal veilig huis?
"Je komt op ongeveer 5000 woningen die aangepakt moeten worden in de komende vijf jaar in het hele gebied. En die berekening is gedaan op basis van type woningen. Elk rijtjeshuis is ongeveer zo sterk. Elke vrijstaande boerderij is zo sterk. Het is heel belangrijk dat je vervolgens al die huizen wel gaat inspecteren. Want niet alle rijtjeshuizen en boerderijen zijn precies hetzelfde. Sommige zullen iets sterker zijn, sommige zwakker. Dus we denken dat de orde van grootte juist is, maar doen geen claim op postcodes en adressen op basis van dit studiewerk."
Wat zijn dan de meest kwetsbare huizen gebleken?
"Vooral oudere bakstenen woningen in Groningen zijn kwetsbaar. Interessant is dat bakstenen woningen die in de jaren 60 en 70 gebouwd zijn, waarvan we aanvankelijk dachten dat ze zeer kwetsbaar waren, sterker blijken uit te vallen. En dat hebben we met name geconcludeerd op basis van een test in Italië."
Het is heel anders dan waar aanvankelijk rekening mee werd gehouden. Bent u niet bang dat u niet wordt geloofd?
"We baseerden ons in het verleden op ervaringen met natuurlijke aardbevingen elders in de wereld. Maar die zijn eigenlijk niet vergelijkbaar met de aardbevingen in Groningen. Die zijn veel ondieper en worden veroorzaakt door menselijk handelen. Als je iets niet zeker weet ga je niet allerlei aannames doen. Dan ga je aan de veilige kant zitten. Hetzelfde geldt voor de versterking van huizen. Tot de schudtesten wisten we te weinig en moesten we aannames doen, dan moet je aan de veilige kant gaan zitten. Die grote getallen hebben nooit in onze rapporten gestaan, die zijn een eigen leven gaan leiden."
Hoe zit het met de maximale kracht van de bevingen en de hoeveelheid?
"Er zijn verschillende instituten die daar uitspraken over hebben gedaan. Het KNMI heeft dat geloof ik op 5 gezet. Wij hebben daar vooralsnog geen kleur in bekend. We houden dat gewoon nog open. Maar in maart volgend jaar willen we iedereen die hier een wetenschappelijke zinvolle bijdrage in heeft in een workshop bijeen brengen."
"We verwachten dan een einde te maken aan de onzekerheid daarover. De maximale magnitude is een belangrijk onderwerp omdat het leeft in de beeldvorming. Maar het gaat natuurlijk om de maximale grondbeweging. Het maakt niet zoveel uit of het 4 of 5 op de schaal van Richter is, het gaat erom hoe hard beweegt je huis bij een beving."
Waarom wilt u niet net als het KNMI nu al een maximale magnitude noemen?
"Laat ik het zo zeggen. Het KNMI zet er een hard maximum op en zegt: sluit alle bevingen boven de vijf uit en kom dan met een dreigingskaart. Wij doen dat niet, maar vinden het risico op een beving boven de 5 verwaarloosbaar. Vooralsnog is het wel zo dat we met onze aannames ergens tussen de 5 en 6,5 zitten."
"Onze berekeningen laten zien dat de aardbevingen die er toe doen in Groningen ongeveer tussen de 4 en 5,5 zijn. Het KNMI is iets strenger dan wij door het af te kappen op 5."
"Onder de 4 gebeurt er heel veel, maar daar gaat geen muur van instorten. Boven de 5,5 stort een muur wel in, maar zo'n beving gebeurt bijna nooit. Sterker nog, de kans erop is zo klein dat dat verwaarloosbaar is."
Dit is goed nieuws voor Groningen…
"Jazeker, het is goed nieuws voor de provincie, maar ook goed nieuws voor de stad Groningen. Je ziet dat de stad steeds minder in beeld is. Het kerngebied van die 5.000 huizen blijft Loppersum. Het is afhankelijk van de grond waar huizen op staan, is het hoogbouw of laagbouw. We hebben nu meer dan de helft van die huizen goed in beeld. De minister kan straks zijn besluit mede op dit onderzoek baseren voor de gaswinning voor 2016."
Hoe belangrijk is de productieverlaging van gas gebleken voor de veiligheid van de huizen? Kan er wat u betreft weer meer gas gewonnen worden nu?
"Wat we de minister aanbieden is het perspectief dat een licht verminderde gaswinning in het hele veld het hele gebied een beetje veiliger maakt. Als je versterkt dan maak je de mensen die een risico hebben veiliger. Versterking maakt gericht veiliger, productievermindering maakt iedereen een klein beetje veiliger. Maar dan moet je kwetsbare woningen nog steeds verstevigen. Productieverlaging is dus relatief een inefficiënte maatregel. Je kunt beter huizen verstevigen. Dat is het wetenschappelijke perspectief."
Zegt u dan eigenlijk, als die huizen over 5 jaar zijn verstevigd, kan die productie wel weer omhoog?
"Dat is niet aan ons, maar aan de minister. We geven hem wel de gevoeligheid naar het productieniveau aan. Vooralsnog gaan wij in onze modellen uit van een gasproductie van 33 miljard kuub in 2016."
