AzG gaat uit van oorlogsmisdaad in Kunduz

Artsen zonder Grenzen zegt dat het bombardement van een kliniek in het Afghaanse Kunduz een oorlogsmisdaad is. "De Afghaanse regering geeft toe dat ze dit met voorbedachten rade hebben uitgevoerd", zegt directeur Arjen Hehenkamp van AzG Nederland.

Hamdullah Danishi, waarnemend gouverneur van Kunduz, zei dit weekend onomwonden dat een aanval op het complex gerechtvaardigd was. Volgens hem gebruikten Taliban-strijders de kliniek als uitvalsbasis om aanvallen te plegen op regeringstroepen, onder meer met raketgranaten.

"De campus werd zeker gebruikt door de Taliban. Het heeft een grote tuin en daar zaten ze. We hebben het enige tijd getolereerd, maar hebben toen ingegrepen."

Volgens Danishi was de aanval gericht op de rand van het ziekenhuisterrein. Hij zegt dat het ziekenhuisgebouw dat vlam vatte, geen doelwit was. Eerder had een regeringswoordvoerder al gezegd dat er tien tot vijftien terroristen op het terrein waren, die allemaal zijn gedood.

Poorten gesloten

"Het is volslagen onacceptabel", zegt Hehenkamp. "De Afghaanse regering zegt dat er welbewust en doelbewust een ziekenhuis midden in de nacht is gebombardeerd omdat er zich mogelijkerwijs Talibanstrijders ophielden."

Volgens de organisatie waren de poorten van het ziekenhuis allemaal gesloten, dus op het moment van de aanval waren er alleen medewerkers en patiënten aanwezig. "We weten zeker dat het niet werd gebruikt voor gevechtshandelingen. Vanwege de zware gevechten verbleef ons team de afgelopen week continu op de compound."

Hehenkamp erkent dat er misschien gewonde Talibanstrijders waren opgenomen in het ziekenhuis, maar dat mag geen reden zijn om aan te vallen, benadrukt hij. AzG behandelt alle gewonden, of het nu burgers, Talibanstrijders of coalitietroepen zijn. "Het is een schending van het oorlogsrecht, daar kunnen mensen voor aangeklaagd worden. Een ziekenhuis is heilig, zeker in oorlogstijd."

Volgens generaal-majoor buiten dienst Frank van Kappen maakt het niet uit of er strijders waren of niet. "Zelfs dan mag je het niet doen. Je mag volgens het internationale recht niet zomaar een bom gooien op een hospitaal."

Van Kappen denkt dat het ziekenhuisgebouw dat afbrandde, inderdaad niet het hoofddoel van de aanval was. "Het is beschadigd, maar er is geen bom op gevallen, want dan was het weg geweest. Het gaat om nevenschade van explosies in de buurt."

Hehenkamp zegt dat hij andere verhalen heeft gehoord van zijn collega's. "Men heeft op een hele specifieke manier één gebouw op dat grote terrein meerdere keren aangevallen, de intensivecare-unit. Dat was het enige gebouw dat is geraakt. Het was niet onnauwkeurig, geen toeval of collateral damage, het was heel doelbewust."

Afweging

Artsen zonder Grenzen eist een onafhankelijk onderzoek naar het incident, waarbij 22 mensen om het leven kwamen, onder wie twaalf medewerkers en drie kinderen. Volgens Van Kappen moet daarbij gekeken worden naar de communicatie tussen de grondtroepen en de piloten die de aanval uitvoerden.

"Die vliegers zijn erg afhankelijk van de informatie die ze krijgen van de grond. Daar zie je twee problemen. Ten eerste zijn het gevechten in stedelijk gebied, waar de burgerbevolking gevangen zit. Alles loopt door elkaar heen. Een ander punt is dat het waarschijnlijk ging om een Amerikaans vliegtuig en Afghaanse troepen op de grond. Het kan een complicerende factor zijn in een chaotische situatie als je in een andere taal moet communiceren. Begrijpen zij jou en jij hen?"

Of het om een oorlogsmisdaad gaat ligt daarom nog niet vast, volgens Van Kappen. "In het internationale recht staat niet dat je geen burgerslachtoffers mag maken. Er staat dat je een afweging moet maken tussen de kans op burgerslachtoffers en de operationele noodzaak. Als er sprake is van verwijtbaar handelen of verwaarlozing van de procedures, dan hang je."

VS zwijgt

AzG heeft inmiddels al zijn personeel weggehaald uit Kunduz. Daarmee is het enige ziekenhuis van de stad gesloten. Patiënten zijn naar ziekenhuizen in de regio gebracht. Omdat er nog dertig zwaargewonden zijn, verwacht Hehenkamp dat het dodental nog zal oplopen.

De VS, die waarschijnlijk betrokken was bij het incident, heeft nog niks van zich laten horen, aldus Hehenkamp. "Het is onbegrijpelijk dat ze na zo'n grote slachtpartij niet op een actieve manier contact zoeken."