Beyoncévlieg een van duizenden nieuwe woorden in Dikke Van Dale
Klimaatvluchteling en droogtestress. Het zijn enkele van de ruim 18.000 nieuwe woorden die in de nieuwe 15e editie van de Dikke Van Dale staan. Het woordenboek verschijnt vandaag voor het eerst in tien jaar weer in druk. "Nederlanders zijn heel creatief in het bedenken van woorden. Er zijn veel mooie nieuwe woorden", zegt hoofdredacteur Ton den Boon.
Die woorden zijn ontstaan door thema's die de afgelopen jaren speelden, zegt hij. "Zo heeft de kredietcrisis veel nieuwe woorden opgeleverd en natuurlijk de sociale media. Mobieltjes en de computers hadden we al bij de vorige editie, maar Twitter bijvoorbeeld bestond nog niet."
Pas in 2007 gingen kranten schrijven over het toen nieuwe fenomeen, zegt Den Boon.
Een aantal nieuwe woorden is ontleend aan het Engels, maar zijn intussen zo vernederlandst dat ze tot onze taal zijn gaan behoren, zegt Den Boon. "Neem het woord liken. Dat is een Engels werkwoord, maar dat vervoegen we op de Nederlandse manier. Daarom is het nu onderdeel van onze taal geworden."
Woorden die in onbruik zijn geraakt moeten het veld ruimen.
Zelf heeft hij een aantal favorieten tussen al die nieuwe woorden. "Het woord beyoncévlieg, de naam voor een paardenvlieg. We kennen allemaal de zangeres, maar het drukt ook de essentie van taal uit: je bedenkt een prikkelend woord om aandacht te vragen voor iets onbeduidends."
Het achterlijf van de vlieg is goudkleurig, wat onderzoekers deed denken aan de Amerikaanse zangeres. "De wetenschapper die deze naam bedacht heeft, wilde daarmee waarschijnlijk aandacht voor zijn project vragen."
Er zijn ook woorden uit de Van Dale verdwenen. "Die zijn de afgelopen honderd jaar in onbruik geraakt en moeten het veld ruimen, ook al zijn ze nog zo mooi. Neem het woord grutterskost. Het woord grutter, de kruidenier, dat houden we natuurlijk. Maar de samenstellingen met grutter verdwijnen."
Een ander woord dat verdwijnt is zomerzotje, de naam voor plantjes die vroeg in het voorjaar bloeien. "Dat oude woorden plaatsmaken voor nieuwe, is misschien droevig", zegt Den Boon. "Maar het blijft een heugelijke dag, omdat er een mooie nieuwe Van Dale is."