Peilingwijzer: zeldzaam sterke stijging PVV

In de Peilingwijzer van deze maand is de PVV duidelijk de grootste partij met 27 tot 31 Tweede Kamerzetels. Dat is een stijging van 5 ten opzichte van vier weken geleden.

Een dergelijke snelle vooruitgang komt zelden voor in de Peilingwijzer, die een gewogen gemiddelde berekent van de verschillende grote politieke peilingen. Daardoor worden ingrijpende verschuivingen juist vaak afgevlakt. De laatste partij die iets soortgelijks presteerde was 50Plus begin 2013.

Volgens politicoloog Tom Louwerse, de maker van de Peilingwijzer, is in het beschikbare onderzoek inmiddels een duidelijk verband te zien tussen het succes van de PVV en de vluchtelingencrisis. “In augustus was de vluchtelingenstroom ook al groot, maar toen werd die door kiezers nog niet zo politiek vertaald, onder meer omdat de Tweede Kamer met reces was. Zeker sinds de Politieke Beschouwingen is dat natuurlijk totaal anders. En het thema migratie is heel herkenbaar voor kiezers als de core business van de PVV.”

Overstappers

De meeste ‘overstappers’ richting PVV komen volgens datzelfde onderzoek op dit moment van de VVD (inmiddels met 22 tot 26 zetels duidelijk op afstand gezet) en vooral van de SP (gezakt naar 17-21 zetels). Louwerse: “Een deel van de achterban van die laatste partij is weliswaar links, maar ook sceptisch over de komst van asielzoekers en in het algemeen zeer kritisch ten opzichte van de politiek. Voor die mensen geeft dat vluchtelingenissue op dit moment de doorslag, ook al zijn ze het misschien op andere punten helemaal niet zo met de partij van Wilders eens.”

Wat volgens Louwerse waarschijnlijk ook een rol speelt, is dat de vluchtelingenproblematiek inmiddels zo de politieke agenda domineert, dat die potentiële PVV-stemmers op de been brengt die anders minder snel bereid zijn aan een peiling mee te doen. “Dat mobiliserende effect van een kernpunt van een bepaalde partij blijkt uit Amerikaans onderzoek. Een deel van de PVV-achterban is nu waarschijnlijk eerder geneigd om te zeggen: 'Ik doe deze keer maar weer eens mee als zich een opiniepeiler meldt'.”

Subtop

Achter de PVV en de VVD vormen de SP, D66 (17 tot 21 zetels) en het CDA (17-19) in de Peilingwijzer de subtop met ongeveer evenveel zetels. Daar weer achter komen de PvdA (11-13) en GroenLinks (10-12, die elkaar eveneens in evenwicht houden.

Achterin het veld zien we de ChristenUnie (5-7), 50Plus (4-6), de Partij voor de Dieren (3-5) en de SGP (2-4). De nieuwe partij VNL van Bram Moszkowicz leek afgelopen zomer nog op een zetel te kunnen rekenen, maar inmiddels staat die op 0 tot 1, met de meeste kans op 0.

Pieken en dalen

Louwerse vindt het interessant om te zien hoe bestendig de winst van de PVV op de iets langere termijn is. “De partij heeft eerder op dit niveau gestaan in de Peilingwijzer. In september 2013, maar ook rond de afgelopen jaarwisseling nog. Om daarna ook weer terug te zakken. De PVV is een beetje een partij van pieken en dalen. Maar dit is wel weer een heel duidelijke piek.”

De NOS publiceert maandelijks de Peilingwijzer. Daarin worden peilingen van de Politieke Barometer (Ipsos), De Stemming (EenVandaag), Peil.nl (Maurice de Hond), I&O Research en TNS Nipo samengevoegd. Meer over de methode achter de Peilingwijzer is te vinden op de website van politicoloog Tom Louwerse (Trinity College, Dublin).