Koning op zoek naar inhoudelijk profiel

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis, schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

Maandag spreekt Willem-Alexander in New York de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe. Hij zal de Nederlandse wens voor een niet-permanente zetel in de Veiligheidsraad onderstrepen. Komende maand gaat de koning op staatsbezoek in China en vanaf 1 januari 2016 bekleedt ons land een half jaar het EU-voorzitterschap.

Er wordt gespeculeerd over welke rol het Nederlandse staatshoofd daarbij gaat spelen. Het is denkbaar dat de koning het Europese Parlement mag toespreken. Allemaal kansen voor de koning om zijn prestige op te krikken: mogelijk het begin van een heus prestigeoffensief.

Kwinkslag

Over populariteit heeft Willem-Alexander sinds zijn aantreden als koning niet te klagen. Hij heeft zich doen kennen als een joviale, hartelijke vorst die dicht bij de mensen staat. Hij lijkt vooral in zijn element bij contacten met ‘gewone’ mensen en als Oranjesupporter bij sportwedstrijden.

Met een lach en een kwinkslag weet hij het ijs te breken en protocollaire afstanden te overbruggen. Hij manifesteert zich als iemand van ons die toevallig ook koning is. Dit beeld wordt versterkt door de veel bekeken filmpjes van Lucky TV. De persiflages lijken niets af te doen aan de populariteit van de koning.

Iets genuanceerder ligt het met de inhoudelijke invulling van zijn ambt en het daarmee verbonden gezag en prestige. Willem-Alexander heeft zich weliswaar ontpopt als een energiek bevorderaar van de Nederlandse handelsbelangen, maar als het gaat over de grote problemen van onze tijd heeft het staatshoofd tot nu toe een nogal bleek profiel.

Dat kan op den duur afbreuk doen aan de relevantie van zijn ambt, maar profilering op dit punt is netelig omdat de vorst vooral ceremoniële functies heeft en een samenbindende rol moet spelen. Binnen deze beperkingen lijken de koning en zijn staf niettemin op zoek naar een meer inhoudelijk getinte invulling.

Beatrix

Koningin Beatrix kampte in de eerste jaren van haar koningschap met exact het omgekeerde probleem. Zij bleek afstandelijk en weinig populair, maar bouwde wél gezag en prestige op. Beatrix werd gerespecteerd - en gaandeweg ook bekritiseerd - om haar uitspraken en om de invloed die men, al dan niet terecht, dacht dat ze op de politiek had.

Om haar populariteit te vergroten, opende de vorstin in 1988 een goed geregisseerd charmeoffensief, met als onderdeel haar ‘spontane’ bezoek aan de Amsterdamse Jordaan op Koninginnedag.

Toen een charmeoffensief, nu een beginnend prestigeoffensief. De vraag is welke thema’s zich daarvoor lenen. Ze moeten ertoe doen, maar mogen niet (politiek) omstreden zijn. Te denken valt aan zoiets als duurzaamheid en volksgezondheid. Dat zou ook mooi aansluiten bij het eerdere werk van de koning als ‘watermanager’. Misschien wordt er maandag in New York een tipje van de sluier opgelicht.