Steeds bleek vrede ongrijpbaar in Colombia
Het is de langste burgeroorlog op een toch al bloedig continent. In ruim vijftig jaar tijd kostte de strijd in Colombia aan ruim 200.000 mensen het leven. Nu lijkt er een doorbraak in de vredesonderhandelingen met de FARC, maar al eerder werd de Colombiaanse hoop op vrede in geweld gesmoord.
De FARC ontstond uit een groep communisten die op het platteland hun eigen samenleving wilde stichten. Ze wilden meer aandacht voor de boerenbevolking van Colombia en een betere verdeling van de landbouwgrond, die vaak in handen was van grootgrondbezitters.
Toen regeringstroepen de gemeenschap op 27 mei 1964 aanvielen, namen 48 guerrillastrijders de wapens op om zichzelf te verdedigen. Kort daarna verenigden honderden communisten zich in de Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia, de FARC.
Drugs en ontvoering
Geïnspireerd door het succes van Fidel Castro op Cuba voerde de FARC aanslagen uit op politici en andere leden van de elite. De strijd werd gefinancierd met afpersingspraktijken en losgeld van ontvoeringen. Later stapte de organisatie ook in de opbloeiende cocaïnehandel in Colombia. Langzaam verdwenen de marxistisch-leninistische denkbeelden uit beeld en werd de FARC een op macht beluste terreurorganisatie.
In de jaren 80 werd er voor het eerst een vredesakkoord gesloten tussen de FARC en de Colombiaanse regering. Tussen 1984 en 1987 was er een staakt-het-vuren en won de politieke partij van de FARC, de Patriottische Unie (UP), veel stemmen.
Het leger en paramilitaire organisaties bleven echter strijden tegen de FARC. Honderden aanhangers werden gedood, onder wie een presidentskandidaat van de UP. Ook de FARC bleef aanslagen plegen om betere voorwaarden af te dwingen. De crisis in Colombia verergerde bovendien door de drugsoorlog die de kartels van Medellín en Cali ondertussen uitvochten.
In 1999 ging een kwart van de Colombiaanse bevolking de straat op in de 'No Más'-protesten tegen het geweld. In datzelfde jaar probeerde president Pastrana de rebellen te paaien door hun zeggenschap te geven over een deel van Colombia ter grootte van Nederland. Ondertussen werd er onderhandeld over vrede.
De FARC gebruikte de gevechtspauze om aan te sterken. In 2002 telde de groep 21.000 leden. Opnieuw werden plaatselijke leiders vermoord of gekidnapt.
Het vredesproces werd definitief afgebroken toen FARC-strijders een vliegtuig kaapten om een senator te ontvoeren. Woedend gaf Pastrana de FARC slechts 12 uur om de jungle in te trekken. "We kunnen geen vrede tekenen met een pistool tegen ons hoofd."
Twee dagen later werd presidentskandidaat Ingrid Betancourt ontvoerd toen ze probeerde te bemiddelen. Ze zou zes jaar vastzitten.
Pastrana's opvolger Uribe hervatte de strijd. Ondertussen onderhandelde hij ook met de gevaarlijkste van de paramilitaire organisaties die in het land actief waren, de AUC. Hoewel de leider van die organisatie door zijn broer werd vermoord om overgave te voorkomen, werd de AUC in 2006 ontmanteld.
Met geheime Amerikaanse hulp bracht Uribe de FARC de ene klap na de andere toe. Leiders werden vermoord, drugsnetwerken opgerold, het ledental daalde naar zo'n 6400 vandaag de dag. Het gaf Uribe's opvolger Santos de mogelijkheid in 2012 de vredesgesprekken te hervatten. Drie jaar lang werkten de partijen op Cuba aan een akkoord.
Compromis
Grootste struikelblok bleef de vraag of FARC-leden gestraft gaan worden als ze zich overgeven. De AUC-strijders zijn er relatief makkelijk van afgekomen en de FARC-leden hebben geen zin om jarenlang de cel in te gaan of te worden uitgeleverd aan de VS.
Het compromis is nu dat bij een bekentenis wel 5 tot 8 jaar detentie volgt, maar waarschijnlijk niet in een gevangenis. Details worden nog uitgewerkt. Ook zullen mensenrechtenschendingen aan de kant van het leger worden vervolgd.
Als er een definitief akkoord komt, zal Santos dat nog voorleggen aan het parlement en een referendum houden. De verwachting is dat de bevolking, moe van een halve eeuw ongekend geweld, met zo'n akkoord zal instemmen in de hoop dat er eindelijk vrede komt in Colombia.