Waarom steeds meer Syriërs naar Europa komen

De oorlog in Syrië duurt al vier jaar en de terroristen van Islamitische Staat zaaien al meer dan een jaar dood en verderf. Toch is pas sinds enkele maanden sprake van een massale vluchtelingenstroom vanuit Syrië naar Europa. Een van de belangrijkste oorzaken: de buurlanden van Syrië zijn nu overvol.

Vier miljoen Syriërs zijn op de vlucht. De helft van hen, twee miljoen mensen dus, verblijft in Turkije. In Libanon zijn het er ruim een miljoen en in Jordanië meer dan 600.000. In al die landen verslechteren de levensomstandigheden voor de vluchtelingen. En bovenal: er is geen perspectief dat het snel beter wordt.

"Het is al vol in de regio. Daarom zie je steeds meer mensen richting Europa trekken", verklaart Vluchtelingenwerk Nederland de almaar groeiende toestroom.

Naar schatting zijn 300.000 Syrische vluchtelingen rechtstreeks of via de kampen naar Europa getrokken. Dat aantal neemt snel toe. "Mensensmokkelaars spelen daarop in. En zo versnelt die toestroom."

Regionale opvang

De vluchtelingenorganisatie van de VN, de UNHCR, hamert er al weken op: er moet vooral iets gedaan worden in de buurlanden van Syrië. Dat heeft nog weinig opgeleverd. Europa is vooral bezig met zijn eigen grenzen en zijn eigen vluchtelingen.

En dat is schrijnend, stelt de UNHCR. Want goede regionale opvang zou de stroom naar Europa aanzienlijk kunnen indammen. Voor de regionale opvang heeft de UNHCR vijf miljard euro nodig. Maar halverwege het jaar was nog maar een kwart gedoneerd.

Beperkt

Ook op andere punten laten rijke landen het vaak afweten. David Miliband, de Britse oud-minister van Buitenlandse Zaken, staat aan het hoofd van de internationale vluchtelingenorganisatie IRC. Hij laakt de beperkte opname van asielzoekers door zijn eigen land en door een aantal andere rijke westerse landen.

"Je hoort nu overal roepen dat er strengere grensbewaking moet komen. Daarmee zeg je impliciet tegen Turkije, Jordanië en Libanon dat zij hun grenzen juist open moeten houden voor Syriërs. Denk niet dat deze landen het verschil niet in de gaten hebben tussen wat we roepen en wat we doen."

Miliband windt zich daarnaast op over het feit dat in bijna heel Europa over 'migranten' wordt gesproken in plaats van over vluchtelingen. "Dat gebeurt niet per ongeluk. Het suggereert dat deze mensen vrijwillig naar een ander land trekken. Dat is niet politiek incorrect. Het is feitelijk incorrect. Als je huis tot drie keer toe is gebombardeerd, dan kun je niet anders dan vluchten."

Half september gaan Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië rond de tafel zitten om een oplossing voor het vluchtelingenprobleem te bedenken. De vraag is of dat daadwerkelijk iets oplevert. De verschillen tussen de EU-landen in omvang en aanpak van het probleem zijn groot.

Sommige landen weten amper hoe ze de toestroom aan vluchtelingen moeten verwerken. In Griekenland kwamen alleen afgelopen week al 23.000 vluchtelingen het land in, waarmee het totaal voor dit jaar boven de 160.000 komt. Hongarije zag in augustus 50.000 vluchtelingen de grens passeren. En in Italië kwamen dit jaar meer dan 110.000 vluchtelingen aan.

Steunfonds

De meeste vluchtelingen willen naar Noord-Europa. Duitsland en Zweden zijn het populairst en nemen binnen de EU ook de meeste vluchtelingen op. In Zweden begint de grote toestroom te wringen: een groot deel van de politiek daar wil de permanente verblijfsvergunningen voor Syriërs vervangen door tijdelijke vergunningen.

België wil dat er een steunfonds komt waaruit EU-landen kunnen putten om vluchtelingenopvang te bekostigen. In de hele maand augustus vroegen in totaal 4950 mensen asiel aan in België, wat vergelijkbaar is met de situatie in Nederland. "Dat is onhoudbaar voor de Belgische begroting'', zei minister voor Asiel en Migratie Theo Francken vandaag.

Hij pikt de houding niet van andere EU-lidstaten zoals Spanje, Polen en Tsjechië "die altijd op de eerste plaats staan om solidariteit te eisen" en die volgens hem nu "bijna niets doen".

Oproep

IJsland haalde gisteren wereldwijd het nieuws omdat 13.000 van de 300.000 inwoners een oproep ondertekenden om meer vluchtelingen toe te laten. Dat lijkt makkelijk haalbaar: de afgelopen vijf jaar werden daar in totaal slechts 39 vluchtelingen opgevangen.

De Verenigde Staten doen het zelfs nog slechter. Het land heeft duizend keer zo veel inwoners en ving tot nu toe amper duizend Syrische vluchtelingen op. Washington heeft beloofd dat aantal voor het einde van het jaar op te schroeven naar 8000.