Poolexpeditie dag 8: de bedreigde iconen van de Noordpool
Een grote Nederlandse wetenschappelijke expeditie vaart door het Noordpoolgebied. NOS-weerman Peter Kuipers Munneke en verslaggever Martijn Bink varen mee en houden een dagboek bij. Vandaag in deel 8 een bijdrage van Peter Kuipers Munneke.
Vanochtend voer ik in een rubberboot langs de kust van Edgeøya, het eiland waar de onderzoeksboot nu al een week ligt. Op het strand, bij een oude, dichtgetimmerde jagershut, lag een groep van wel honderd dampende walrussen in de zon. Mooi en symbolisch; een lange neus naar de jagers.
Sinds een internationale commissie van poollanden de jacht op ijsberen en walrussen verbiedt, is hun aantal toegenomen. Een onderzoek van de Nederlandse overwinteringsexpeditie op Edgeøya in 1968-69 was de directe aanleiding voor het jachtverbod. Door ijsberen te verdoven, konden de onderzoekers destijds merktekens aanbrengen om ze te volgen. Van de twaalf ijsberen die zij in de winter hadden gemerkt, zijn er de volgende zomer vier afgeschoten aan de westkust. De druk op de populatie bleek dus enorm, en veel groter dan gedacht.
Herstel
Vanwege het jachtverbod zijn er weer veel meer ijsberen in dit deel van het Arctisch gebied. Maar bioloog Maarten Loonen van de Rijksuniversiteit Groningen vreest dat dit herstel van korte duur is. "Het verdwijnen van het zee-ijs is een grote bedreiging voor de walrus en de ijsbeer", zegt hij.
En dat zee-ijs verdwijnt snel. Sinds 1980 is de hoeveelheid ervan met ruim 60 procent afgenomen. Loonen vervolgt: "Jonge ijsberen kunnen na het zogen niet snel genoeg meer het ijs op om groter te worden, omdat het ijs tegenwoordig al veel vroeger in het seizoen weg is. De walrus, die iets minder aaibaar is maar net zo bedreigd, leeft van bodemdiertjes die op hun beurt afhankelijk zijn van de rijke algengroei tussen het pakijs. Met het verdwijnen van het ijs zullen zij hun leefwijze radicaal moeten veranderen om te overleven."
Graatmagere ijsbeer
Via de portofoon horen we dat er een paar kilometer verderop een ijsbeer loopt. Een prachtig dier, zie ik als we hem naderen. Adembenemend om zo dichtbij te komen.
Onze gids maakt duidelijk dat dit exemplaar het moeilijk krijgt. Hij is nu al graatmager, en pas in januari komt het ijs terug. Tot die tijd is hier op het land maar weinig te eten.