Geweld tegen moslims afgenomen
Door redacteur Rinke van den Brink
In de Monitor Racisme en Extremisme (.pdf) staat ook dat het racistisch en extreem-rechts geweld in 2009 fiks is afgenomen. De 148 geweldsincidenten leveren het laagste aantal sinds de start van de Monitor in 1997. Vooral het geweld tegen moslims is afgenomen.
De daling van het aantal geweldsincidenten hangt volgens de onderzoekers samen met het afnemende aantal extreem-rechtse activisten. Dat is een gevolg van het zieltogende bestaan van de meest extreem-rechtse groeperingen in Nederland.
Onlangs zei de AIVD (.pdf) dat "de wervingskracht van extreem-rechts is afgenomen doordat gevestigde landelijke politieke partijen sommige standpunten aan de orde hebben gesteld en deze kwesties bespreekbaar zijn geworden in het integratie- en islamdebat."
Onderrapportage
Overigens is er vermoedelijk sprake van onderrapportage. De cijfers van de Monitor zijn afkomstig van antidiscriminatiebureaus, uit de media, van de antifascistische onderzoeksgroep Kafka én van het Korps Landelijke Politiediensten, dat de politiesystemen doorzoekt ten behoeve van de Monitor.
Sinds twee jaar doet het Landelijk Expertise Centrum Diversiteit van de politie zelf onderzoek in samenwerking met de Radboud Universiteit naar geweld met een achtergrond van discriminatie. Dat onderzoek komt tot ongeveer twee keer zo veel geweldsincidenten als de Monitor. Daarbij komt ook nog dat van lang niet alle incidenten aangifte wordt gedaan.
Nieuw extreem-rechts
Net als twee jaar geleden wordt de PVV van Geert Wilders door de onderzoekers aangeduid als "extreem-rechts", maar nu wordt de toevoeging "nieuw" gebruikt om de partij te onderscheiden van klassieke extreem-rechtse formaties als bijvoorbeeld het Front National van Jean-Marie Le Pen.
De radicale opvattingen en uitingen over de islam, moslims en immigratie, het autoritaire leiderschap van Wilders en het ondemocratische karakter van de PVV zijn de voornaamste redenen voor de onderzoekers om hem als 'nieuw extreem-rechts' te betitelen.
Naar aanleiding van het proces tegen Geert Wilders staat er in deze monitor ook een juridisch deelonderzoek naar het spanningsveld tussen vrije meningsuiting en het discriminatieverbod. De onderzoekers betogen dat er sterke juridische gronden zijn, zowel in het Nederlandse recht als het internationale recht, om Wilders te vervolgen.
Antisemitisme
De Monitor bevat ook een deelonderzoek naar antisemitisme. Dat is nooit verdwenen uit Nederland, maar lijkt nu in de slipstream van het Israëlisch-Palestijnse conflict toe te nemen. Het aantal gevallen van antisemitisch geweld is in 2009 licht toegenomen ten opzichte van 2008, van veertien naar achttien. Ruim de helft van die incidenten vond plaats in de eerste maanden van het jaar, toen de oorlog tussen Israël en Hamas in de Gaza-strook tot veel berichtgeving in de media leidde.
Over antiziganisme, de discriminatie van Roma en Sinti, bestaat volgens de onderzoekers weinig kennis in Nederland. De toetreding van Polen, Roemenië en Bulgarije tot de EU heeft geleid tot de komst van nieuwe groepen Roma naar Nederland. Het gaat vaak om kansarme en statenloze mensen die groot risico lopen in de rafelranden van de samenleving terecht te komen.
Om te voorkomen dat die groepen structurele achterstand oplopen door onder meer achterstelling, is veel meer kennis nodig. De overheid moet niet alleen focussen op problemen met Roma, maar ook op de problemen ván de Roma, menen de onderzoekers.