Klederdracht wordt schaars in Spakenburg

Steeds minder vrouwen in Spakenburg lopen nog in traditionele klederdracht. Tien jaar geleden waren het er nog 600, nu zijn er nog geen 200 over. Het is het gevolg van de ouder wordende generatie die de traditie in ere houdt en een jongere groep vrouwen die daar geen interesse meer in heeft.

Jonge vrouwen willen er niet in gezien worden: Spakenburgse klederdracht. Te ouderwets, alsof ze uit een museum zijn weggelopen. Of nog erger: alsof ze er misschien ook wat bekrompen ideeën op nahouden.

Bejaardenhuis

"Mijn eigen dochter doet het ook niet. Er zijn nog 150 vrouwen die ze dragen en de jongste is 65", vertelt Wijmpie Koelewijn (70). "Vijfenzeventig zijn er nog een beetje actief en de rest zit in het bejaardenhuis." Zelfs in haar eigen Spakenburg wordt ze nagekeken op straat. Nog net niet door de dorpsbewoners, maar wel door mensen van buiten. Die allemaal met haar op de foto willen.

Het aandoen van de klederdracht is veel werk: eerst een paar lagen over elkaar (onderrok, schort) en dan de kraplap. Een rechthoekig stuk stof met een gat waar het hoofd doorheen kan. De stof is net karton, zo hard gesteven is de katoen (op een stuk luierstof, op twee lagen damast). Met linten, koordjes en veiligheidsspelden wordt het karakteristieke kledingstuk op zijn plaats gehouden.

Koelewijn heeft wel honderd kraplappen. "Deze is nog van mijn verloving, die doe ik nog wel eens aan op een feestelijke gelegenheid. En deze is nog van mijn moeder geweest." Er zijn er geen twee hetzelfde, maar de draagsters hebben wel een duidelijke voorkeur voor een bepaald kleurenpalet: vooral (diep)rood, groen, paars en wit.

Spakenburgse dagen

Vandaag begint de 45e editie van de Spakenburgse dagen, die de komende drie weken iedere woensdag worden georganiseerd. Tijdens deze dagen gaat er veel aandacht uit naar de klederdracht.

Voorzitter Yvonne Jacobs vindt het jammer dat steeds minder vrouwen nog in klederdracht rondlopen. "Voor de Spakenburgse dagen kunnen we gelukkig nog genoeg mensen vinden die bereid zijn om de kleding te dragen", zegt ze. "Niet alleen vrouwen, maar ook mannen en jonge vrouwen met baby's die de typische bakerkleding tonen."

Maar over een paar jaar zijn de dames die de klederdracht normaal gesproken dragen er niet meer, zegt ze. Het authentieke karakter zal op termijn verdwijnen en er moet dan met stand-ins worden gewerkt. Die lopen alleen op speciale dagen in de traditionele kleding.

Nieuwe wegen

Opvallend is dat de dragers nieuwe wegen proberen te vinden om het culturele erfgoed op een andere manier voort te laten bestaan. Er worden dekens, onderzetters en tafelkleden gemaakt met de traditionele motieven. Een paar jaar geleden was er zelfs een modeshow met moderne kleding waarin de motieven waren verwerkt.

Ook kunstenaars zien de waarde van het erfgoed in. Hans Lemmerman en Inge van Run werken ruim vijftien jaar aan een kunstproject waarin het unieke karakter van Spakenburgers een theatrale dimensie krijgt. Ze werken samen met de zogenoemde Spakenburgse diva's: drie oudere dames uit het vissersdorp in klederdracht.

Typisch Nederlands

De diva's zijn in hun kleding gefotografeerd op typisch Nederlandse locaties buiten het dorp. Gescheiden werelden worden op die manier door het kunstenaarsduo bij elkaar gebracht. Ze willen zo de kracht van een collectief verleden voelbaar maken.

"We willen aangeven dat mensen ondanks de traditie het culturele erfgoed ook op een andere manier kunnen uitdragen. Wat in eerste instantie lijkt op een tegenstelling, is dat uiteindelijk niet", zegt Lemmerman. De foto's zijn tijdens de Spakenburgse dagen te zien.