'Extreem-rechts nam toe toen Obama president werd'
Door correspondent Wouter Zwart
In de Verenigde Staten komen twee keer zoveel mensen om het leven bij aanslagen door blanke rechts-extremisten als bij aanslagen door radicale moslims. Hoewel onderzoek dat al jaren aantoont, is er door “politieke lafheid” te weinig aandacht voor geweest, zegt een voormalig terrorisme-expert van het Amerikaanse ministerie van Binnenlandse Veiligheid.
Wie dagelijks de krant opslaat kan het niet ontgaan: wereldwijd - en zeker ook in de Verenigde Staten - is er vrijwel continu aandacht voor de dreiging van moslimterrorisme. En dat is niet zonder reden.
Deze week nog schoot de 24-jarige Mohammad Youssef Abdulazeez vier militairen dood in Tennessee. Een vijfde bezweek zaterdag aan zijn verwondingen. Hoewel de motieven van de schutter nog onbekend zijn, houden de autoriteiten rekening met moslimterreur. Amerikaanse en buitenlandse media berichtten er uitgebreid over.
Racistische moord
Maar wat maar weinig Amerikanen beseffen is dat het aantal rechts-extremistische aanslagen in hun land veel hoger is. Dat media daaraan substantieel minder aandacht besteden, is opvallend.
Zo was afgelopen maand vrijwel nergens te lezen dat een man in Californië met een groot mes had ingestoken op een aantal jongens, omdat ze zich “homoseksueel gedroegen”. Net zo min hoorden mensen over twee blanke vrouwen die in Mississippi werden veroordeeld voor betrokkenheid bij een racistische moord op een zwarte man.
Haat voor Obama
“In Amerika worden twee keer zoveel moorden gepleegd door niet-islamitische binnenlandse terroristen als door moslimextremisten. Dus ja, er is wel degelijk een dreiging van binnenuit,” zegt expert Daryl Johnson. In 2008, het jaar waarin Amerika zijn eerste zwarte president koos, vroeg het ministerie van Binnenlandse Veiligheid Johnson en zijn team om alle radicale groepen in kaart te brengen.
Zijn rapport, een jaar later, was explosief. De beëdiging van Barack Obama bleek extreem-rechtse bewegingen nieuw leven te hebben ingeblazen. “Je zag een scherpe toename in het ronselen door blanke racistische bewegingen. Een zwarte president is hun ergste nachtmerrie.
Maar ook het aantal anti-overheidsbewegingen groeide in die tijd, doordat de economie instortte en mensen wanhopig waren. Daarnaast werden gewapende milities steeds agressiever, omdat ze bang waren dat deze regering strenge wapenwetten zou invoeren.“
Politieke lafheid
Goede herinneringen heeft Johnson niet aan zijn rapport uit 2009. Conservatieve politici schreeuwden moord en brand, omdat de resultaten niet overeenkwamen met het algemene gevoel dat buitenlands moslimterrorisme sinds de aanslagen van 11 september 2001 hét grote gevaar was.
Door het rapport voelden conservatieve christelijke bewegingen zich in het nauw gedreven; alsof juist zij het doelwit waren van een hetze door de kersverse regering. Die trok daarop snel het rapport in en ontmantelde het onderzoeksteam. Politieke lafheid, volgens Johnson: “Het rapport verraste de nieuwe regering, die geen adequaat antwoord had en daarom slap afstand nam.”
Hoge prijs
Toch vallen de feiten volgens Johnson niet te ontkennen. Ook The New York Times besteedde er onlangs aandacht aan. Negeren vindt Johnson extreem gevaarlijk.
“We hebben tientallen aanslagen gehad sinds 2008. Er zijn enorme wapenarsenalen onderschept en toch blijven we ons focussen op de terrorismedreiging van buitenaf. Natuurlijk moet je dat niet negeren. Maar als je niet ook binnen de eigen gelederen zoekt, betaal je een hoge prijs.”
Charleston
Die rekening werd afgelopen maand op schokkende wijze gepresenteerd in Charleston, South Carolina. De 21-jarige Dylann Roof schoot negen zwarte mensen dood in een historische Afro-Amerikaanse kerk. Niet veel later doken foto’s en een manifest op waaruit Roofs bewondering blijkt voor voormalige racistische regimes in Afrika en zijn haat tegen de zwarte gemeenschap, die in zijn ogen het land naar de verdoemenis helpt.
Daryl Johnson ziet in Roof een typisch product van rechts-extremistische ronselpraktijken. “Hij is typerend voor de zogeheten 'lone wolf' die zich online en via sociale media identificeert met racistische groeperingen. Hij sluit zich niet aan, maar raakt wel geïndoctrineerd door hun propaganda.”
Ook sociaal-economische factoren lijken typerend voor de radicalisering van Roof. Zijn ouders scheidden op het dieptepunt van de economische crisis in 2009. Zijn moeder verloor haar huis, zijn vader verloor zijn baan.
Ronselpraktijken
Kort na het bloedbad in Charleston doken in de buurt pamfletten op met uitnodigingen van de racistische organisatie Ku Klux Klan om lid te worden. Ook andere rechts-extremistische groeperingen hebben hun wervingsactiviteiten sindsdien opgevoerd.
Vanavond zullen leden van de KKK en de nazi-beweging National Socialist Movement (NSM) demonstreren in Columbia, de hoofdstad van South Carolina. Daar werd vorige week met veel vertoon de omstreden Confederatievlag gestreken, als signaal dat men na het bloedbad geen officiële symbolen meer wil die direct of indirect verband houden met het racistische verleden.
Volgens de Ku Klux Klan en de NSM staat de vlag juist voor de trots van de zuidelijke staten én voor het blanke ras dat zij zeggen te willen beschermen. Dat willen ze uiten in dezelfde staat waar nog geen maand geleden negen zwarte Amerikanen door een blanke racist werden vermoord.
De demonstranten zullen zwaaien met de Confederatievlag. En ook met hun NSM-banier, waarop een hakenkruis staat afgebeeld, zo is de verwachting.
