'Arabische landen als de dood voor een machtig Iran'

Het nucleaire akkoord met Iran wordt in de Arabische wereld met argusogen bekeken. "De Arabische landen zijn bang dat een invloedrijk Iran een verwoestende rol in de regio kan gaan spelen", zegt correspondent Sander van Hoorn.

Aan de ene kant vinden Irans buurlanden het positief dat een kernwapenwedloop door het atoomakkoord dat gisteren werd gesloten is afgewend. Maar ze zijn ook als de dood dat ze hun invloed in de regio verliezen, zegt Van Hoorn.

Het akkoord is volgens hem dan ook niet het wonder dat alle problemen in de regio gaat oplossen. De steun van Iran aan de Houthi-rebellen in Jemen, sjiitische milities in Irak en de Syrische president Assad vormt daarbij een heikel punt. Die groepen liggen in de clinch met het Westen en met landen als Saudi-Arabië, Egypte en Irak.

"Als het beter gaat met Iran, kan het land die groepen nog meer steunen dan nu al gebeurt", zegt Van Hoorn. "Daardoor zijn de Golfstaten bang dat die groepen meer macht en invloed krijgen."

Om dat te voorkomen, heeft de Amerikaanse president Obama de Arabische leiders op het hart gedrukt dat ze nauwlettend in de gaten gaan houden of dat gaat gebeuren. Ook wil hij meer samenwerken met de Arabische landen op het gebied van veiligheid. "Daarmee heeft hij de deur al opengezet voor het leveren van meer wapens om de balans te bewaken."

Gezichtsverlies

Het is ook niet zo dat Iran de groepen die het jarenlang heeft gesteund zomaar laat vallen. "Dat zou te veel gezichtsverlies betekenen voor de Iraniërs. Omgekeerd zal de VS ook Iran niet ineens tegemoetkomen door bijvoorbeeld Assad te gaan steunen."

Het voormalige hoofd van de Saudische veiligheidsdienst waarschuwde eerder dit jaar al dat een deal een regionale wapenwedloop kan ontketenen. Om te voorkomen dat Iran economisch en politiek te machtig wordt, zijn de Saudiërs en andere Golfstaten volgens analisten op de achtergrond al bezig om de banden aan te halen met Rusland, van oudsher een bondgenoot van Iran.

Verschillende vijanden

Daarbij hebben de VS en Iran deels dezelfde vijanden, maar ook heel verschillende, zoals de Syrische president Assad. "Maar ook al willen beide landen een einde maken aan de terreurbeweging IS, het is niet zo dat de Amerikanen ineens de luchtmacht gaan vormen van de Iraanse revolutionaire garde", vertelt Van Hoorn.

Niet alleen de Arabische landen maken zich zorgen. Israël is ronduit negatief over het akkoord. Premier Netanyahu heeft zijn zorgen al geuit tegenover president Obama.

Van een nauwe samenwerking tussen de Verenigde Staten en Iran zal voorlopig nog geen sprake zijn, denkt Van Hoorn. "Ze hebben elkaar op een punt gevonden, maar dat wil niet zeggen dat ze nu ineens dikke vrienden zijn. Daarvoor wantrouwen ze elkaar te veel. Het akkoord betekent slechts een voorzichtige toenadering."