Ramp met MH17 staat in geheugen dorpsbewoners gegrift

• David Jan Godfroid

  Correspondent

Een jaar geleden groeiden hier zonnebloemen, nu rijpt er tarwe op het Oekraïense land waar op 17 juli 2014 een vlucht van een Boeing 777 tragisch eindigde. Bewoners van de dorpen Grabovo, Rozsypne en Petropavlivka hebben hun leven weer opgepakt, maar de ramp met vlucht MH17 staat in hun geheugen gegrift.

Oleg Litvinov stond in de keuken toen hij een gierend geluid hoorde. Net als zijn buren rende hij de straat op, nog net op tijd om iets wat op een vliegtuig leek te zien neerstorten. "We dachten dat de rebellen een Oekraïens gevechtsvliegtuig hadden neergehaald met hun luchtafweergeschut", zegt hij op het erf van zijn huis in Petropavlivka. "Even later hoorden we dat het om een passagiersvliegtuig ging."

De chaos in het dorp was enorm. Geruchten volgden elkaar in sneltreinvaart op. Een jaar later is niet meer met zekerheid te achterhalen wat de dorpelingen écht hebben gezien. Wat hebben ze verzonnen en wat is hen met de lepel van de propaganda ingegoten? Feit was dat het dorp ineens vol lag met wrakstukken van een Maleisisch vliegtuig en resten en bezittingen van tientallen mensen die uit de lucht waren gevallen.

Litvinov ging de volgende ochtend gewoon naar zijn werk in een nabij gelegen mijn, maar kolen werden er die dag niet gedolven. De directie stelde voor om de hulpdiensten te helpen bij de berging van het vliegtuig en zijn inzittenden. De mijnwerkers gingen akkoord. Oleg Litvinov en zijn collega’s werden in bussen naar het rampgebied gereden.

Wit lint

"We liepen met ongeveer 200 man op een armlengte van elkaar een veld met zonnebloemen in. De afspraak was dat zodra iemand iets zou vinden, we allemaal zouden stoppen. We liepen nog geen tien meter toen ik het eerste slachtoffer zag." Ze markeerden de plek en gingen verder. Even verderop lag het lichaam van een andere man. En een van een vrouw.

"Ik vroeg me af: wat hebben die mensen misdaan? Ik huil nooit, maar op dat moment stonden de tranen in mijn ogen." Het bleek nog erger te worden: onder een boom aan de rand van het veld vonden ze het lichaampje van een kind, een baby nog. "De dood van een kind is een grotere tragedie dan die van een volwassene die van ouderdom of ziekte sterft. Een kind is zonder zonden." Ze hingen een wit lint aan de boom ten teken dat ook daar een lichaam lag.

Hoewel verreweg de meeste slachtoffers Nederlanders waren, heeft de mijnwerker nooit een bedankje gekregen van welke Nederlandse instantie dan ook. Voor zover hij weet zijn collega’s evenmin. Behalve officiële onderzoekers heeft hij nooit Nederlanders gezien in zijn dorp. "Maleisiërs zijn hier wel geweest. Nederlanders niet."

Het heeft Litvinov verbaasd dat er zo weinig nabestaanden naar het rampgebied zijn gekomen. Het argument dat het niet veilig genoeg is, begrijpt hij niet. "Er is niets om bang voor te zijn. Laat ze komen, ik zal ze verwelkomen. Misschien is onze mentaliteit niet helemaal dezelfde en lopen onze meningen een beetje uiteen, maar hier wonen geen fascisten en bandieten. Het zijn allemaal hardwerkende mensen. Laat de nabestaanden komen om een handvol aarde mee te nemen van de plek waar hun geliefden zijn omgekomen."