Groningers protesteren tegen gaswinning
NOS Nieuws

'Veiligheid Groningers nog steeds niet voorop'

  • Heleen Ekker

    Redacteur

  • Reinalda Start

    Redacteur

  • Heleen Ekker

    Redacteur

  • Reinalda Start

    Redacteur

De gaswinning moet zo snel mogelijk veel verder naar beneden. Met de winning van 30 miljard kubieke meter per jaar die minister Kamp vorige week aankondigde, is het risico voor de Groningers nog steeds heel hoog. Dat zegt de voormalige topman van het Staatstoezicht op de Mijnen (SODM), Jan de Jong, in een interview met de NOS.

Hij gaat daarmee verder dan zijn opvolger die zich niet wil laten vastpinnen op een getal.

De Jong zegt dat 21 miljard kubieke meter gas per jaar het maximum zou moeten zijn. Ook het nieuwe onderzoek, dat de afgelopen week is gepresenteerd, geeft naar zijn oordeel geen andere uitkomst. Hij blijft dan ook bij het advies dat hij in 2013 gaf over de beperking van de gaswinning.

Veiligheid

Minister Kamp van Economische Zaken zei eerder in de Tweede Kamer dat 21 miljard kubieke meter nodig is om leveringszekerheid te geven.

De Jong trekt de conclusie dat de veiligheid van de Groningers bij de gaswinning nog steeds niet voorop staat.

De gepensioneerde oud-topman van de SODM geniet veel vertrouwen onder de Groningse bevolking vanwege zijn advies uit 2013 om de gaswinning zo snel en zo veel als mogelijk te beperken vanwege de risico's op zwaardere aardbevingen. De nieuwe inspecteur-generaal, Harry van der Meijden, wordt met meer scepsis bekeken omdat hij jarenlang bij Shell heeft gewerkt.

De Tweede Kamer debatteert morgen over het nieuwste gasbesluit.

Het interview

- Mijnheer De Jong, U hebt wederom een hele stapel rapporten bekeken over het risico op aardbevingen in Groningen. Wat valt u vooral op?

Dat deze rapporten niet tot andere inzichten leiden dan we in januari 2013 hadden. Dat het over een heel hoog risico gaat, waar slachtoffers niet uit te sluiten zijn, en ten tweede dat er een directe relatie is tussen gaswinning en seismiciteit. We constateren nu dus eigenlijk precies hetzelfde en daarom is het nu zaak om iets te doen.

- Er ligt er sinds vorige week het besluit om 30 miljard te produceren. Wat vindt u daarvan?

Ik vind het een vreemd besluit. Het geheel overziende komt ook het Staatstoezicht met de conclusie dat er ‘significant’ minder geproduceerd moet worden dan 33 miljard (deze hoeveelheid zou het worden als de rest van het jaar evenveel zou worden geproduceerd als in de eerste helft van het jaar, redactie). En significant is niet 30, maar dat is echt veel minder dan 30 miljard kubieke meter.

21 miljard

- Want hoeveel zou het volgens u wel moeten zijn dan?

In een brief waarin minister Kamp antwoord gaf op Kamervragen, gaf de minister zelf aan dat voor jaren met normale winters 21 miljard voldoende is. Dit zou een goed uitgangspunt zijn voor een productieverlaging nu.

- Het lijkt erop dat dit scenario van 21 miljard niet is doorgerekend.

Dat is ook zo opmerkelijk. Het is wel doorgerekend voor de periode 2017 en verder en niet voor nu, voor 2015 en 2016. Dit is echt opmerkelijk, om het maar zachtjes uit te drukken.

- U constateert dat er conclusies worden gepresenteerd alsof het nieuwe inzichten zijn, terwijl die eigenlijk in 2012 al bekend waren. Kunt u daar een voorbeeld van geven?

Een van de dingen die in 2012 gezegd werden was dat er een directe relatie was tussen de snelheid van gas produceren aan de ene kant en de seismiciteit - dus het aantal en de sterkte van de aardbevingen - aan de andere kant. Daarvan wordt nu, twee-en-een-half jaar later, gezegd dat die relatie er inderdaad is.

Vanaf januari vorig jaar, toen de minister besloot om die 5 clusters bij Loppersum te sluiten, hebben we gezien dat er minder seismiciteit optrad. Al die dingen wisten we dus al een paar jaar geleden. Dus er is niet zoveel nieuws in die rapporten die nu uitgekomen zijn. Daarom denk ik dat het goed is om nu de knoop door te hakken, en significant minder te produceren, en terug te gaan naar bijvoorbeeld 21 miljard.

Huizen slechter

- Tegelijkertijd wordt nu gesteld dat de kans op aardbevingen lager wordt ingeschat dan eerder. Ook de NAM zegt dat uit onderzoek blijkt dat de kans op aardbevingen kleiner is. Dat is toch goed nieuws?

Nee, dat staat nergens. Wel staat er dat de versnellingen wat lager zullen zijn dan eerder gedacht – oftewel de manier hoe de grond reageert – maar de huizen blijken weer slechter te zijn dan eerder werd gedacht. Dus het risico, wat een combinatie is van die grondversnellingen, de kwaliteit van de huizen en het aantal huizen en het aantal mensen dat eraan blootgesteld wordt, is volgens mij niet veranderd ten opzichte van eerdere inzichten.

- Het risico is dus onverminderd hoog.

Het is onverminderd heel hoog.

- Eerder dit jaar was er het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Die stelde dat de veiligheid van de Groningers in de afgelopen decennia ondergeschikt was aan het financiële belang van de aardgaswinning. Wordt de veiligheid dan nu wel voldoende voorop gesteld?

Daar heb ik m’n twijfels over. Wel is er meer begrip, maar die dikke stapels rapporten bevestigen alleen maar die belangrijke relatie tussen gasproductie en seismiciteit. En als we dat nu weten, dan is er maar één ding wat je in een rijk en beschaafd land kunt doen: dat is de mensen daar ontlasten van de spanning en angst over de dingen die hun kan overkomen.

Slachtoffers

- Toen u de baas was bij het SODM is er een risico-analyse gemaakt voor het cluster bij Loppersum, daar werd bij gezegd dat in het allerergste geval een beving meer dan 100 doden zou kunnen veroorzaken.

Ja, ze hadden datzelfde moeten doen voor de rest van het Groningerveld, zo’n zelfde analyse hadden ze ook voor de andere boorlocaties moeten maken. Dat vind ik in de stukken niet terug. Er is niet per locatie bekeken wat het risico is van het meer produceren voor de mensen die daarboven wonen.

- Waarom is dat, denkt u?

Ik heb daar geen mening over. Maar ik constateer dat ze het niet hebben gedaan. Ik constateer ook dat ze het hadden moeten doen. Het is aan iemand anders om uit te maken of ze tekort geschoten zijn.

- Even voor de helderheid: U zegt eigenlijk dat de discussie over schade te veel wordt beperkt tot de vraag hoeveel scheuren er in huizen ontstaan. Er is te weinig aandacht voor het gevaar dat mensen lijfelijk lopen. Daarvoor is die risico-analyse van belang.

Af en toe denk ik dat dat ondergesneeuwd raakt, want daar heb je het inderdaad over. Die aardbevingen, met een kracht van 4,5 bijvoorbeeld, zijn 10 keer zo zwaar als de beving van 2012 in Huizinge. Zo'n beving zal flinke schade veroorzaken en eventueel ook meer dan schade. Dat is de reden dat ik me hier nog mee bemoei, omdat ik me daar zorgen over maak. Niet alleen de schade van die huizen, maar omdat de veiligheid van die mensen die daar wonen onvoldoende wordt meegenomen.

Grote belangen

- U bent met pensioen. Wat maakt dat u er nog steeds zoveel mee bezig bent?

Dit speelde zich af in de laatste paar jaar van mijn ambt. En ik heb ook gezien dat er ontzettend grote belangen met elkaar botsen en de staat en Shell en Exxon hele sterke partijen zijn en burgers in Groningen niet zo’n sterke partij zijn. En al helemaal niet in het beoordelen van moeilijke verhalen die door allerlei partijen zijn geschreven. En ik help de Groningers, het is mijn streven om de veiligheid hoog op de agenda te krijgen en te houden. Ik help ze om de rapporten te duiden.

- Want u zegt ook: het is bijna niet meer te doen, met die vuistdikke rapporten.

Inderdaad vuistdikke rapporten, allemaal uiterst technocratisch geschreven. Er is zelden een uitleg bij die voor een normale burger te lezen is. Met ook nog conclusies die elkaar tegenspreken. Daarom wil ik de mensen helpen, zodat de mensen uit Groningen zelf, maar ook in de Tweede Kamer, dat de Kamerleden goed beseffen dat de veiligheid echt nummer 1 moet worden.

- Aan de andere kant: we moeten onze energie natuurlijk wel ergens vandaan halen. Je merkt dat het wantrouwen enorm gegroeid is ten aanzien van gaswinning. De vraag is of dat wel zo wenselijk is.

Ja, het wantrouwen is gegroeid tegen alle vormen van olie- en gaswinning. Emotioneel gezien begrijp ik dat, maar rationeel vind ik dat een zorgelijke ontwikkeling. Want hoeveel windmolens en zonnepanelen we ook plaatsen, we zullen altijd nog gas nodig hebben. We hebben in de afgelopen 60 jaar bewezen dat dat veilig en netjes kan. Er zijn in Nederland 3300 putten waaruit olie en gas naar boven komt. Hier zijn niet of nauwelijks problemen mee geweest. We hebben dat gas ook in de toekomst nog hard nodig.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl