'Zware onvoldoende voor Europese Spelen'
De Europese Spelen waren voor Nederland op sportief gebied een groot succes. Chef de mission Jeroen Bijl gaf het evenement in Bakoe zelfs het rapportcijfer 8. Maar van Amnesty International krijgt Azerbeidzjan een zware onvoldoende.
Het evenement was van tevoren al omstreden vanwege het beknotten van de persvrijheid en de onderdrukking van tegenstanders door de Azerbeidzjaanse autoriteiten. Zaken waartegen Amnesty in de aanloop naar de Spelen veel actie heeft gevoerd. "Ik ben niet zo van het cijfers geven", zegt Amnesty-woordvoerder Emile Affolter. "Maar Azerbeidzjan had voor de Spelen op het gebied van de mensenrechten een zware onvoldoende. En dat is niet veranderd."
Affolter is wel blij met de aandacht die er rond het toernooi is geweest voor de mensenrechten. "Wat betreft het pr-spektakel en het opvijzelen van het imago: dat is het Azerbeidzjaanse regime niet gelukt. Er is veel gesproken en geschreven over de mensenrechtenschendingen."
Bewegingsvrijheid
Maar dat wil volgens hem niet zeggen dat het juist goed is geweest om de Spelen in Azerbeidzjan te houden. "De mensenrechtenschendingen zijn voor een deel juist voortgekomen uit het feit dat de Spelen daar zijn georganiseerd. In de aanloop naar het evenement zijn veel critici opgepakt die de corruptie en de mensenrechtenschendingen aan de kaak stelden", zegt Affolter.
Tijdens het evenement zijn, voor zover bekend bij Amnesty, geen arrestaties meer gepleegd. "Wel heb ik van journalisten gehoord dat ze in hun bewegingsvrijheid zijn beperkt." Affolter zou zelf ook namens Amnesty naar Bakoe gaan, maar dat ging niet door: de organisatie mocht Azerbeidzjan niet in.
Niet aan de sporters
De Nederlandse sporters, die in Bakoe goed waren voor 29 medailles, lieten zich in Azerbeidzjan niet over de mensenrechten uit. "Het is ook niet aan de sporters. Zij kiezen er niet voor om in Bakoe te sporten. Maar de Duitse ploeg heeft zich bijvoorbeeld wel duidelijk uitgesproken. Zij hebben gezegd dat alle gewetensgevangenen moeten worden vrijgelaten."
Affolter is dan ook kritisch op NOC*NSF. "Het is niet de verantwoordelijkheid van de sporters, maar ze moeten wel de vrijheid hebben om zich erover uit te spreken." Die mogelijkheden kregen de Nederlandse sporters volgens de Amnesty-woordvoerder niet.
Goede afspraken
Over vier jaar zijn er weer Europese Spelen. Nu Nederland de organisatie heeft teruggegeven, is er een kans dat het evenement aan Wit-Rusland of Turkije wordt vergeven. "Je moet je afvragen of zo'n evenement in landen moet worden gehouden waar een repressief regime is", stelt Affolter.
Affolter: "Amnesty werkt er structureel aan om ervoor te zorgen dat bij de toewijzing rekening wordt gehouden met mensenrechten, en niet alleen met financiën. En als je het toch doet, moeten er goede afspraken worden gemaakt. Dat is tot nu toe veel te weinig gebeurd."