Ludvik Vaculik, auteur Praagse Lente, overleden

In Tsjechië is op 88-jarige leeftijd de schrijver en voormalige dissident Ludvik Vaculik overleden. Hij was eind jaren 60 de opsteller van het Manifest van 2000 woorden, waarmee hij een belangrijke oproep deed tot democratisering in het communistische Tsjechoslowakije.

Vaculik schreef het document midden in de Praagse Lente op verzoek van wetenschappers, om het proces van democratisering te steunen. Dat was ingezet onder de hervormingsgezinde leider van de communistische partij, Alexander Dubcek.

Het manifest werd op 27 juli 1968 gepubliceerd in drie landelijke kranten, een dag na de afschaffing van de censuur. Vaculik schreef dat de communisten het vertrouwen van de bevolking hadden beschaamd. De geestelijke gezondheid van Tsjechoslowakije was volgens hem in gevaar.

Vaculik deed een oproep tot vrijheid van meningsuiting en hij vroeg om het ontslag van de haviken in de communistische partij. In de dagen na de publicatie ondertekenden honderdduizenden mensen het manifest.

Havel

Vaculik was ook mede-oprichter van de mensenrechtenbeweging Charta 77. Daarin speelde de schrijver en dissident Vaclav Havel, de latere president van het land, een leidende rol.

Partijleider Dubcek volgde verschillende aanbevelingen uit het manifest op. Hij verruimde de vrijheid van meningsuiting en stond niet-communistische partijen bij verkiezingen toe, een destijds revolutionaire daad.

Inval Warschaupact

De hervormingen werden scherp afgewezen door de Sovjet-Unie en de landen van het Warschaupact, waarvan Tsjechoslowakije ook lid van was. Het militaire bondgenootschap Warschaupact was de tegenhanger van de NAVO.

Op 20 augustus 1968 vielen de legers van het Warschaupact onder leiding van de Sovjet-Unie Tsjechoslowakije binnen. Partijleider Dubcek werd vastgezet en de hervormingen werden ongedaan gemaakt.