Paleizenkwestie blijft de koning achtervolgen

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis

Redacteur Piet van Asseldonk schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

Terwijl de koning de afgelopen dagen een staatsbezoek aan Canada bracht, klonk er in Nederland kritiek aan zijn adres en aan dat van het kabinet vanwege een dreigende miljoenenoverschrijding bij de renovatie van Paleis Huis ten Bosch.

Het is niet de eerste overschrijding en het gaat ook niet om het enige paleis van Willem-Alexander waarin de rijksoverheid flink investeert. Deze ‘paleizenkwestie’ blijft Willem-Alexander achtervolgen en raakt hem op een gevoelig punt: de kosten van de monarchie. De ‘Koningsdagenquête 2015’ van de NOS liet zien dat een groeiende groep Nederlanders vindt dat Willem-Alexander, Máxima en Beatrix te hoge jaaruitkeringen uit de staatskas krijgen en te veel financiële privileges (belastingvrijdom, gratis wonen, gratis reizen) genieten.

Van 35 naar 60 miljoen

Bij de troonsbestijging van Willem-Alexander werd gemeld dat hij “voorlopig op de Eikenhorst in Wassenaar blijft wonen” en “op een gepast moment naar Paleis Huis ten Bosch in Den Haag verhuist”. Eerst diende het voormalige ‘woonpaleis’ van Beatrix gemoderniseerd te worden. De niet gespecificeerde kosten daarvan zouden “binnen de rijksbegroting worden opgevangen”. Snel lekte uit dat het Rijksvastgoedbedrijf rekening hield met een klus van 35 miljoen euro.

Het rumoer daarover in parlement en pers verstomde. Totdat deze week het bericht kwam dat die 35 miljoen wel eens 60 miljoen zou kunnen worden. IJlings liet minister Stef Blok van Wonen en Rijksdienst weten dat Kamervragen hierover “op dit moment niet beantwoord kunnen worden”. Hij ontkende niet dat er een forse overschrijding zit aan te komen.

Paleis Huis ten Bosch (woonpaleis) is maar een van de paleizen die de koning gratis gebruikt. Voor ceremoniële doeleinden heeft hij het Paleis op de Dam. Zijn werkpaleis Noordeinde wordt verbouwd voor 8 miljoen. Het aangrenzende herenhuis Noordeinde 66, indertijd door Willem-Alexander met winst aan de staat verkocht, fungeert, na verbouwing, nu als gratis Haagse onderkomen voor prinses Beatrix. Kosten: tegen de 4 miljoen.

Obama

Officieel woont de ex-koningin op kasteel Drakensteyn (privébezit van de prinses) in Lage Vuursche. Beatrix is ook de eigenaresse van de Eikenhorst waar Willem-Alexander voorlopig nog woont. Of de rijksoverheid haar of de koning daar een vergoeding voor geeft, is onbekend. Op kosten van het rijk (4 ton) zijn in de tuin van Eikenhorst als werkruimte voor de koning een paar “containertjes”, zoals premier Rutte het formuleerde, geplaatst.

Vanzelfsprekend komen de (onbekende) kosten van bewaking en beveiliging van alle koninklijke onderkomens – privébezit of in gratis bruikleen – voor kosten van de staat. Dat geldt ook voor de Griekse privévilla van de koning waar voor de bouw van een veiligheidshek voor 5 ton grond werd aangekocht.

Van de paleizen van de koning is alleen dat op De Dam in Amsterdam af en toe open voor publiek. Misschien is het een idee om Paleis Huis ten Bosch na renovatie ook deels voor publiek open te stellen. Bij zijn bezoek volgende week aan het Witte Huis kan Willem-Alexander eens bij president Barack Obama informeren hoe zoiets bevalt.