Spannende dag voor het kabinet
Het wordt een spannende dag voor het kabinet, want vanmiddag wordt duidelijk hoe de zetelverdeling in de Eerste Kamer eruit gaat zien. De verwachting is dat regeringspartijen VVD en PvdA samen met de 'bevriende' oppositiepartijen D66, ChristenUnie en SGP net geen meerderheid halen: 36 of 37 in plaats van de benodigde 38.
Vorige week leidde dat al tot politieke signalen over en weer. Minister Dijsselbloem had de drie partijen uitgenodigd om mee te komen praten over de begroting voor 2016. De drie partijen zegden die afspraak een dag later af, omdat het volgens hen toch geen zin heeft zonder meerderheid in de senaat.
Premier Rutte liet vervolgens weten evengoed op de loyaliteit van de drie partijen te rekenen bij de uitvoering van de afspraken die al waren gemaakt. Het kabinet kan volgens Rutte overigens nog steeds op dezelfde manier verder regeren, want het blijft mogelijk partijen te vinden voor een meerderheid.
Stemmen winnen
Achter de schermen doen de partijen er alles aan om zoveel mogelijk zetels binnen te halen. De VVD probeert stemmen te winnen bij de echt provinciale partijen, die zelf geen Eerste Kamerleden hebben. Dit kan misschien één extra zetel opleveren.
Bij de verkiezingen in 2011 gebeurde dit ook, en werd het Zeeuwse Statenlid Robesin uitgenodigd voor een gesprek op het Torentje. Hij stemde uiteindelijk voor de coalitie. Of zulke afspraakjes nu weer gemaakt worden wil premier Rutte niet zeggen.
Tactisch stemmen
De Eerste Kamerverkiezingen zijn getrapte verkiezingen. Dat wil zeggen dat de 'gewone' kiezer eerst stemt voor de leden van Provinciale Staten, en dat die Statenleden vervolgens stemmen op de kandidaten voor de Eerste Kamer. Meestal stemmen ze op iemand van hun eigen partij, maar soms is het slimmer om dat anders aan te pakken.
De ChristenUnie en SGP werken bijvoorbeeld samen en steunen elkaar waar nodig met stemmen op bepaalde kandidaten. Dat kan de ChristenUnie een vierde zetel opleveren.
En GroenLinks kan door tactisch stemmen de Partij voor de Dieren aan een extra zetel helpen. Doet de partij dat niet, dan gaat de restzetel naar verwachting naar het CDA. GroenLinks heeft nog niet gezegd wat het gaat worden.
Het vraagt wat rekenwerk, telefoneren en koffie drinken om de gunstigste stemverdeling te krijgen. Maar omdat één zetel in de Eerste Kamer het politieke verschil kan uitmaken, hebben de partijen dat er voor over.