Populaire koning op zoek naar gezag en statuur

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis

Redacteur Piet van Asseldonk schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

Met de populariteit van Willem-Alexander zit het wel goed. Recente opinieonderzoeken wijzen daarop. Lastiger ligt dat met het gezag van de koning en de statuur van zijn koningschap. De Willy-persiflages van LuckyTV blijken geen afbreuk te doen aan zijn populariteit, maar zij dragen ook niet bij aan een versteviging van zijn gezag.

Dat geldt ook voor het gestuntel van het Openbaar Ministerie met het bestofte strafrechtartikel majesteitsschennis tegen een ’fuck de koning’ roepende demonstrant. En dat in tijden van ‘Je suis Charlie’! Behalve als lijdend voorwerp staat Willem-Alexander zelf hier buiten, maar voor zijn aanzien is het niet bevorderlijk.

De koning en zijn adviseurs zijn op zoek naar het precaire evenwicht tussen de persoonlijke populariteit van de koning en de statuur van het ambt dat hij bekleedt.

Gezag opbouwen

Koningsdag nieuwe stijl was daar een eerste voorbeeld van. Willem-Alexander opereerde toen, letterlijk, wat afstandelijker, wat statiger. Tijdens publieke optredens samen met de koning houdt koningin Máxima, nog altijd de populairste Oranje, zich nadrukkelijk wat meer op de achtergrond.

Het is een helse toer om als constitutioneel vorst invulling te geven aan een koningschap dat meer is dan uiterlijk vertoon. Als staatshoofd zonder echte politieke macht en met de plicht boven de partijen te staan, is gezag opbouwen als schaatsen op flinterdun ijs.

Dat is risicovol, maar de in opdracht van de NOS door Ipsos gehouden ‘Koningsdagenquête 2015’ leert dat het publiek dit toch van zijn koning verwacht. Als onderwerpen waarmee Willem-Alexander zich meer zou moeten bezighouden, naast zijn ijveren voor Nederlandse handelsbelangen, worden integratie en terreurdreiging genoemd.

Charmeoffensief

Het beginnend koningschap van Willem-Alexander ziet eruit als het spiegelbeeld van het beginnend koningschap van zijn moeder. Eenmaal op de troon schiep de protocolbewuste, majesteitelijke Beatrix, mede als reactie op het wel zéér dichtbije koningschap van ‘mevrouw’ Juliana, onmiddellijk afstand.

Met toespraken en optredens zette zij een koningschap neer dat ertoe deed. Kritiek op haar te groot geachte politieke invloed en op haar ongenaakbaarheid stak de kop op. De populariteit van Beatrix daalde. Met een uitgekiend charmeoffensief (‘Kus in de Jordaan’) keerde zij in 1988 het tij.

Sociale media

De populaire koning Willem-Alexander lijkt toe aan een gezags- of statuuroffensief. Dat staat, zie Koningsdag nieuwe stijl, al een beetje in de steigers. Een speechschrijver, uniek aan het hof, voorziet de koning van goede toespraken.

Een nieuw aangetrokken ICT- en communicatiedeskundige kan samen met de RVD de digitale aanwezigheid van de koning opkrikken. Op zowat alle sociale media is Willem-Alexander present, maar vaak nog met gerecyclede agendamededelingen of met brave, burgemeesterachtige beelden van zijn optredens. Dat kan prikkelender. De eerste tekenen dat het die kant op gaat zijn er al.