'Payrollers zijn er slechter aan toe dan uitzendkrachten'

Payrolling is een verschijnsel dat sinds een jaar of tien steeds verder opkomt. Minister Asscher wil dat de Rijksoverheid ermee stopt en vindt dat 'payrollers' in vaste dienst moeten komen. De Dienst Uitvoering Onderwijs, de uitvoeringsorganisatie van de overheid voor het onderwijs, negeert dat advies en stuurt 55 mensen de laan uit.

Volgens Johan Zwemmer, docent arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam, is payrolling geen wettelijk gedefinieerde vorm van een dienstverband en is deze groep mensen nog kwetsbaarder dan uitzendkrachten. Wie zijn payrollers precies? Zwemmer praatte erover met Lara Rense in het NOS Radio 1 Journaal.

Het ontslag van de 55 payrollers die bij DUO werkten is in strijd met het kabinetsbeleid. Hoe zou u payrollers omschrijven?

Het komt er eigenlijk op neer dat een werkgever, een ondernemer, of de overheid een vacature heeft. Die wordt gevuld door een arbeidskracht. Tijdens het arbeidsvoorwaardengesprek met een leidinggevende zegt het bedrijf: hier heb je een contract, dat is niet met ons, maar met een payrollbedrijf. Daar hebben wij het juridisch werkgeverschap aan uitbesteed. Inhoudelijk betekent dat niets, zeggen ze: "want je bent gewoon exclusief bij ons werkzaam, alsof je bij ons in dienst bent, alleen zo doen wij dat."

Dat juridisch werkgeverschap ligt dan niet bij de overheid of bij een werkgever, maar bij dat payrollbedrijf?

Je zou zeggen, contract is contract, maar bij het arbeids- en ambtenarenrecht bepaalt de wet wanneer sprake is van een arbeidsovereenkomst of een aanstelling en wie daar de partijen bij zijn. De wet gaat ervan uit dat wanneer je iets op papier zet en in de uitvoering iets heel anders doet, 'wezen voor schijn' gaat. Dus hoe je uitvoering geeft aan een overeenkomst. Daar gaat het om bij de vraag bij wie je in dienst bent.

In het geval van DUO wordt er niet naar minister Asscher geluisterd. Die zei dat deze mensen in vaste dienst moeten komen.

Nee, en dat hebben we ook eerder gezien in andere situaties waar sprake was van flex-achtige arbeidsverhoudingen. Er wordt gezegd: bij structureel werk moet er een vast dienstverband worden aangeboden. De consequentie is dat werkgevers en dus nu ook zelfs de overheid zeggen: dan beëindigen we die atypische arbeidsrelatie en bieden we geen vast contract aan.

Ja, dat is niet wat Asscher gedacht had. Je zag het bijvoorbeeld ook bij ING.

Er zijn wel verschillen. Een uitzendkracht wordt geworven door een uitzendbureau, door een intercedent, zoals Randstad. Na gesprekken wordt iemand tijdelijk ingezet. Dat kan ook heel lang duren. Dan gaat het om structureel werk. Maar het blijft een uitzendovereenkomst. Raakt iemand na vijf jaar z’n baan kwijt, dan kan het uitzendbureau bemiddelen zodat de arbeidskracht een andere baan vindt.

Bij een payrollconstructie is jouw werkgever in feite een computer, een bedrijf op papier. Je naam staat bij wijze van spreken in een grote computer op een zolderkamer in Lelystad en dat is je werkgever. Dat betekent dat op het moment dat de overheid of een bedrijf zegt: we bieden ze geen vast dienstverband aan, dat die mensen hun baan kwijt zijn. Je werkgever, het payrollbedrijf zoekt geen ander werk voor je. Dus eigenlijk is deze situatie nog erger dan de situatie van uitzendkrachten die in de aanloop naar de nieuwe wet hun opdrachtgever kwijtraken.