Geroofde kunst van VS terug naar Duitsland
In Washington zijn vijf schilderijen overgedragen aan de Duitse regering. De werken waren door Amerikaanse militairen meegenomen na de Tweede Wereldoorlog.
De schilderijen komen allemaal uit een zoutmijn waar musea uit Dessau hun kunstschatten verborgen toen de geallieerden in 1945 Duitsland veroverden. Amerikaanse militairen ontdekten de werken al snel.
Poker
De meeste kunstwerken werden veiliggesteld, maar drie schilderijen van oude meesters kwamen in handen van een Amerikaanse tankcommandant die ze bij het pokeren had gewonnen. Hij stuurde ze naar huis, waar ze jarenlang aan de muur hingen.
De 71-jarige stiefzoon van de tankcommandant heeft een grote rol gespeeld bij de teruggave. "Ik kon ze niet houden", zegt de 71-jarige James Hetherington uit Dallas. "Of hij ze heeft gewonnen met poker of niet, het blijft gestolen goed." Maar hij gaf wel toe dat hij jarenlang heeft geaarzeld, omdat het om Duits bezit ging.
De werken zijn van de Vlaamse meester Frans Franken III (1607-1667), de Duitse schilder Christian Wilhelm Ernst Dietrich (1712-1774) die bekendheid genoot door het naschilderen van Rembrandt en de Oostenrijkse kunstenaar Franz de Paula Ferg (1689-1740) die vooral taferelen uit het dagelijks leven schilderde.
Vrouwenkorps
De twee andere schilderijen die zijn teruggegeven waren gekocht door een Amerikaanse die deel uitmaakte van het vrouwenkorps. Het is een miniatuur van koningin Victoria en haar oudste dochter en een portret van Charles I. Van beide werken zijn de makers onbekend. Ze hingen in een kasteel in de buurt van Frankfurt dat door het Amerikaanse leger werd gebruikt als een onderkomen voor officieren. Amerikaanse militairen boden ze te koop aan.
Monuments Men
Met een ceremonie op het ministerie van Buitenlandse Zaken werden de kunstwerken overgedragen aan de Duitse ambassadeur. De bijeenkomst werd mede georganiseerd door de Monuments Men Foundation, die zich inzet voor het teruggeven van gestolen kunst uit oorlogsgebieden aan de rechtmatige eigenaren.
Er is veel bekend over nazi's die in de Tweede Wereldoorlog kunst hebben geroofd. De andere kant is minder belicht. Amerikaanse en Duitse autoriteiten vermoeden dat er duizenden kunstwerken de Atlantische Oceaan over zijn gesmokkeld, waaronder meesterwerken van Dürer, Cranach en Hals. Daar zijn er nog maar weinig van teruggevonden.
Toch kon er onder de Amerikaanse militairen geen misverstand over bestaan dat ze fout waren door de kunst mee te nemen, zegt de voorzitter van de Monuments Men Foundation. Generaal Dwight D. Eisenhower had duidelijke instructies uitgevaardigd tegen dergelijke diefstallen.
De organisatie is genoemd naar de kleine groep militairen en deskundigen die na de Tweede Wereldoorlog zoveel mogelijk kunstschatten probeerden te redden. Ze werden onlangs geportretteerd in de film The Monuments Men (2014) met in de hoofdrol George Clooney.
Erfgenamen
Met de ceremonie in Washington hopen de autoriteiten in Amerika dat meer erfgenamen van veteranen gestolen kunst teruggeven aan de Duitse eigenaren. Dat is tot nu toe maar in een enkel geval gebeurd.
Donatus Landgraf von Hessen zei tegen The New York Times dat hij blij is dat deze twee kunstwerken uit zijn kasteel terecht zijn. Er worden er nog veel vermist. Waarschijnlijk zijn ook die verdwenen naar de Verenigde Staten of naar Rusland.
Ook de directeur van de Anhaltische Gemäldegalerie in Dessau is ingenomen met de teruggave. Hij vermoedt dat de militairen die de werken hebben gestolen, een souvenir wilden meenemen voor thuis.