Schietincidenten na de bevrijding kostten tientallen levens
Zeventig jaar geleden is Nederland in een feestroes als de Duitsers capituleren en het land na vijf oorlogsjaren is bevrijd. Maar terwijl overal mensen de straat op gaan in afwachting van de geallieerde bevrijders, gaat het op veel plaatsen mis.
Er vallen in die eerste dagen na de bevrijding meer doden dan toe nu toe werd aangenomen. Uit onderzoek van de NOS blijkt dat er tussen 5 en 8 mei 1945 in West-Nederland minstens 24 dodelijke schietpartijen waren. Er vielen zeker 156 doden: 114 Nederlanders en 42 Duitsers.
In de NOS-uitzending 'De Meidagen van 1945', morgen van 18.20 uur - 19.55 uur op NPO 1 en NOS.nl, meer over de schietincidenten na de bevrijding
De Binnenlandse Strijdkrachten (BS), die onder het bevel van prins Bernhard staan, hebben van de Canadese luitenant-generaal Foulkes de opdracht gekregen niet op eigen initiatief Duitse troepen te ontwapenen. Maar in het machtsvacuüm dat ontstaat, neemt een aantal BS’ers het heft toch in eigen hand.
Het bekendste incident is de schietpartij op de Dam in Amsterdam. Op 7 mei is daar een bevrijdingsfeest aan de gang, dat wordt gadegeslagen door Duitse soldaten vanaf het dak van de sociëteit De Groote Club.
De reden is nooit precies achterhaald, maar vermoedelijk beginnen de Duitsers vanaf het dak te schieten als ze zien dat een Duitse soldaat op straat zich verzet als een lid van de BS hem wil ontwapenen. In de chaos vallen op de Dam 32 doden en ruim honderd gewonden.
Maar elders gaat het ook mis. In Westbroek, een langgerekt dorp in de weilanden tussen Utrecht en Hilversum, besluit een groep BS’ers op eigen houtje om de Duitse soldaten in het dorp te ontwapenen. De Duitsers worden in het gemeentehuis opgesloten in de kamer van de burgemeester.
De BS’ers maken alleen een fatale vergissing: ze vergeten de telefoon af te sluiten, waardoor de Duitsers versterking uit Bilthoven kunnen oproepen. Die versterking komt met pantserwagens het dorp in, waarna een vuurgevecht volgt en een klopjacht op de mannen in het dorp. Aan het eind van de dag zijn er elf doden: zes verzetsmensen, drie burgers en twee Duitse militairen.
In Vinkeveen komen negen mensen om het leven als een BS’er een Duitser neerschiet. Jan Jetten is een van de slachtoffers. Zijn begrafenisdienst wordt gehouden in de kerk waar hij op diezelfde dag zijn ja-woord zou hebben gegeven aan zijn vriendin.