Hoe kwamen de drugssmokkelaars in de Indonesische dodencel?

Acht van de negen terdoodveroordeelde drugssmokkelaars zijn vanavond in Indonesië geëxecuteerd. Alleen het leven van een Filipijnse vrouw wordt voorlopig gespaard. Wie waren de terdoodveroordeelden en hoe kwamen zij in de dodencel terecht? En hoe wordt er op hun executie gereageerd in de landen waar ze vandaan komen?

Mary Jane Fiesta Veloso

Het leven van de 30-jarige Filipijnse vrouw is voorlopig gespaard. Ze werd in 2010 op het vliegveld van Yogyakarta gearresteerd met 2,6 kilo heroïne in haar bagage. Veloso kwam naar Indonesië om daar als dienstmeisje te gaan werken. Een vriendin van de familie had haar een baan beloofd. Die vrouw werkt volgens Veloso bij een internationale drugsbende. Zij zou stiekem heroïne in haar tas hebben verstopt.

Volgens correspondent Michel Maas lijkt Veloso er inderdaad ingeluisd. "Het is een arme Filipijnse die beloofd was snel geld te kunnen verdienen. Misschien wist ze wel dat ze iets illegaals deed, maar ze had zich niet gerealiseerd dat ze daarvoor de doodstraf zou kunnen krijgen."

Veloso heeft volgens Maas de volle steun van alle Filipino's. Die vinden dat de doodstraf een veel te zware straf is voor wat ze heeft gedaan. Een poging van de Filipijnse president om haar te redden, leek gisteren nog mislukt. Ook de wereldberoemde Filipijnse bokser Manny Pacqiao heeft, enkele dagen voor zijn 'fight of the century' tegen de Amerikaan Floyd Mayweather Jr., op televisie een rechtstreekse oproep gedaan aan president Joko Widodo om Veloso's leven te sparen.

Zainal Abidin bin Mgs Mahmud Badarudin

Baharudin was de enige Indonesiër die is geëxecuteerd. Hij kwam uit Palembang en werd in 2000 gearresteerd met bijna 60 kilo marihuana in zijn bezit. Hij vroeg om gratie, maar dat verzoek werd begin dit jaar afgewezen.

Zijn executie deed niet veel stof opwaaien in Indonesië. "Indonesiërs liggen daar niet wakker van. Het is een drugscrimineel en die moeten dood", zegt Maas. "Een mensenleven heeft hier minder sentimentele waarde dan in Nederland." Onder de hogeropgeleiden wordt volgens Maas wel actie gevoerd tegen de uitvoering van het vonnis. "Zij vinden de doodstraf niet meer van deze tijd."

De executie van Indonesiërs levert eigenlijk nooit problemen op. Ook werden al eerder buitenlanders geëxecuteerd uit bijvoorbeeld Birma en Sri Lanka. "Nu staan er voor het eerst buitenlanders op de dodenlijst uit landen 'die ertoe doen' en die daartegen protesteren", zegt Maas. Die ophef wordt door de regering gebruikt om nationalistische gevoelens aan te wakkeren. "Dit is onze rechtspraak en die moet het buitenland respecteren, zo wordt hier gedacht. Het gaat nu alleen nog om de nationale trots."

Martin Anderson

De in Londen geboren Nigeriaan werd in Indonesië beschouwd als Ghanees omdat hij op een vals Ghanees paspoort het land binnenkwam. Anderson (50) werd in 2003 in Jakarta opgepakt met 51 gram heroïne in zijn bezit en veroordeeld tot de doodstraf. Bij zijn arrestatie werd hij door de politie in zijn been geschoten en hij heeft veel last van de wond die dat veroorzaakte. Zijn gratieverzoek werd in januari 2015 afgewezen.

Raheem Agbaje Salami

De Nigeriaan Salami werd in 1998 gearresteerd op het vliegveld van Surabaya met 5 kilo heroïne in zijn bagage. Eigenlijk heet hij Jamiu Owolabi Abashin, maar de naam Salami stond op het valse Spaanse paspoort waarmee hij reisde.

Hij leefde op straat in Bangkok tot hij door een Nigeriaan werd gered die hem terugbracht naar Nigeria. Zijn nieuwe vriend vroeg hem of hij snel geld wilde verdienen door een pakje naar zijn vrouw in Surabaya te brengen. Salami zegt dat hij niet wist dat daar heroïne inzat.

Hij werd veroordeeld tot levenslang, maar het Indonesische Openbaar Ministerie ging daartegen in beroep en de straf werd omgezet in de doodstraf. In een gratieverzoek gaf hij toe dat hij wist dat hij drugs smokkelde. Het werd afgewezen.

Sylvester Obiekwe Nwolise

Nwolise (47) werd in 2004 op het vliegveld van Jakarta opgepakt met ruim 1 kilo heroïne in zijn maag. Volgens zijn vrouw werd de werkloze Nigeriaan naar Pakistan gelokt waar hij zou kunnen werken tegen een goed loon. Eenmaal daar werd hem gevraagd om een aantal capsules met gemalen geitenhoorn door te slikken en het vliegtuig naar Indonesië te nemen. Daarmee zou belasting op het poeder ontdoken kunnen worden.

Hij trouwde in 2007 in de gevangenis met een Indonesische vrouw die hij in de gevangenis ontmoette. Ze kregen twee kinderen, die nu 5 en 3 jaar oud zijn.

Okwudili Oyantanze

Oyantanze (41) is in Indonesië ook bekend als de 'dodencel gospel-zanger'. Tijdens zijn gevangenschap schreef hij meer dan zeventig gospelnummers en nam hij een aantal albums op. Ook trad hij op met bewakers en andere gevangenen.

Net als Nwolise kwam hij gedreven door armoede in Pakistan terecht waar hij capsules heroïne innam en daarmee naar Indonesië vloog. Hij werd in 2001 op de luchthaven van Jakarta gearresteerd met ruim een kilo heroïne in zijn maag.

De executie van deze vier Nigerianen leeft absoluut niet in Nigeria. "Niemand spreekt erover en er staat ook niets over in de kranten", zei correspondent Kees Broere voorafgaand aan de executie. "Ik denk dat eigenlijk niemand weet dat ze op het punt staan te worden doodgeschoten."

Rodrigo Gularte

De Braziliaan Rodrigo Gularte (42) probeerde in 2004 6 kilo heroïne Indonesië binnen te smokkelen in een surfplank. Hij werd gepakt op de luchthaven van Jakarta.

Correspondent Marc Bessems zegt dat zijn zaak in Brazilië veel aandacht krijgt. Gularte heeft psychische problemen en zou daarom niet in staat zijn geweest de gevolgen van het smokkelen van drugs te overzien.

"Gularte is volgens twee artsen schizofreen, hij spreekt in de cel met de muren, gelooft dat zijn baseball-cap hem beschermt en schijnt meerdere malen te hebben aangegeven dat hij denkt dat de executie niet zal plaatsvinden, dat hij het niet gelooft", zegt Bessems.

Voor Indonesië was het geen reden de executie uit te stellen. "Volgens Braziliaanse media heeft de procureur-generaal van Indonesië vandaag laten weten dat er geen mogelijkheden meer zijn om de executie te voorkomen", zegt Bessems. "Een woordvoerder van Justitie in Indonesië zegt dat er daar niets staat in de wet wat executie van een psychisch verwarde persoon zou kunnen tegenhouden."

De Braziliaanse regering dreigde met grote gevolgen als de executie zou doorgaan. Maar wat die gevolgen dan precies zouden zijn, werd niet duidelijk. "Ook toen er in januari een Braziliaan in Indonesië werd geëxecuteerd werd daarmee gedreigd en eigenlijk is er daarna niet zoveel gebeurd."

Volgens Bessems heeft Gularte tijdens het afscheid van zijn familie gezegd dat hij in Brazilië wil worden begraven.

Myuran Sukumaran

De 33-jarige Australiër was lid van de zogenoemde 'Bali Nine', een groep Australiërs die van plan was ruim 8 kilo heroïne vanuit Indonesië naar Australië te smokkelen. Na een tip van de Australische autoriteiten werd de hele bende drugssmokkelaars in 2005 gearresteerd.

Sukumaran werd in de Balinese stad Kuta opgepakt, samen met drie anderen. Op hun hotelkamer vond de politie ruim 3 ons heroïne in een koffer. In 2006 werd hij veroordeeld tot de doodstraf.

In de gevangenis zou hij zijn leven gebeterd hebben.

Andrew Chan

Samen met Sukumaran was de 31 jaar oude Chan een van de kopstukken van de 'Bali Nine'. Andrew Chan werd op de luchthaven van Bali gearresteerd. Hij werd door andere drugssmokkelaars aangewezen als een van de leiders van de smokkeloperatie en werd daarvoor in 2006 veroordeeld tot de doodstraf. Zijn gratieverzoek werd in januari dit jaar door de Indonesische president afgewezen. Gisteren trouwde hij in de gevangenis met zijn vriendin.

"De Australische regering heeft tot het laatst toe geprobeerd om te voorkomen dat de twee geëxecuteerd worden", zegt correspondent Robert Portier. "Die protesten hebben dus geen indruk gemaakt. Ze wekten zelfs eerder irritatie op in Indonesië vanwege de harde toon waarop geprotesteerd wordt. De vraag is dan ook hoe productief dat protest is geweest."

Wat volgens Portier de regering ook slecht uitkomt is een onlangs verschenen onderzoek waaruit blijkt dat meer dan de helft van de Australiërs vindt dat drugssmokkelaars die in het buitenland worden veroordeeld tot de doodstraf, die straf gewoon moeten krijgen.

Wrang is ook dat de Australische politie de Indonesische politie zelf tipte over de 'Bali Nine'. De ouders van Chan en Sukumaran verwijten de regering dat. "Als ze hadden gewacht tot de heroïne in Australië werd ingevoerd was dit probleem nooit ontstaan, want in Australië werd de laatste doodstraf uitgevoerd in 1967 en in 1984 werd de straf officieel afgeschaft."