CDA aan de knoppen in provincies
Hugo van der Parre
Researchredacteur
Door redacteuren Hugo van der Parre en Bas de Vries
Het CDA lijkt de grote winnaar te worden van de onderhandelingen over de vorming van nieuwe provinciebesturen. In alle twaalf provincies zijn de christen-democraten inmiddels of vertegenwoordigd in het college van Gedeputeerde Staten of betrokken bij de coalitievorming.
Ook de SP en D66 doen het goed in de onderhandelingen. De PvdA lijkt de grote verliezer te worden.
De dominante positie van het CDA is opvallend. De partij haalde bij de Provinciale Statenverkiezingen van vorige maand in totaal 14,7 procent van de stemmen en dat was een heel kleine winst ten opzichte van 2011. In dat jaar haalde het CDA in 'slechts' tien provincies het college van Gedeputeerde Staten.
In sommige provincies verloor de partij vorige maand zelfs licht. Voorbeeld is Drenthe, waar donderdag bekend werd dat het CDA voor het eerst in twaalf jaar tijd weer een gedeputeerde mag leveren. De VVD haalde bij de verkiezingen over het hele land meer stemmen, maar toch lukte het in één provincie (Groningen) niet in het college te komen.
De laatste keer dat partijen erin slaagden in alle colleges van Gedeputeerde Staten te komen, was in de periode 1999-2003. Toen lukte dat zowel het CDA als de PvdA.
Gemeenteraden
Volgens hoogleraar regionaal bestuur Marcel Boogers profiteert het CDA dit jaar optimaal van het feit dat de bestuurderspartijen VVD en PvdA bij de verkiezingen vrij stevig verloren. "Wat doen partijen dan? Die kijken wat een partij is die ze erbij kunnen trekken. En dan komen ze al snel uit bij het CDA, dat wordt beschouwd als solide, met een positie in het midden van het politieke spectrum."
Na de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar gebeurde ongeveer hetzelfde. In meer dan 75 procent van de gemeenten levert het CDA sindsdien wethouders. De enige andere ‘partij’ die dat lukte zijn de lokalen, maar die hadden daar bijna twee keer zoveel stemmen voor nodig.
Sprong
In vier provincies is het college van Gedeputeerde Staten inmiddels gevormd. In de andere acht wordt nog onderhandeld. Het meest onzeker is de situatie in Noord-Brabant, waar de onderhandelingen tussen VVD, CDA en SP de afgelopen week stukliepen.
Het beeld op dit moment is dat ook D66 een sprong vooruit lijkt te maken; van gedeputeerden in vijf naar waarschijnlijk acht provincies. Ook de SP zet een grote stap: van twee naar vijf of zes provincies, afhankelijk van de ontwikkelingen in Noord-Brabant. De PvdA dreigt terug te vallen van acht naar vijf. De ChristenUnie boekt een kleine winst van twee naar drie.
GroenLinks mag net zoals de afgelopen periode in twee provincies een gedeputeerde leveren; de SGP in één (Zeeland).