De laatste christen van de Turkse stad Nusaybin

Door correspondent Lucas Waagmeester

Aan de zijkant van de kerk gaat een lange, stalen trap omhoog naar het vroegere dak van het kerkgebouw. Daar, bovenaan, zit de deur naar het huisje van Daniël. Honderd jaar na de massamoord op christenen in Anatolië is Daniëls gezin en de kerk waar ze op wonen, alles wat over is van de christelijke gemeenschap in de Turkse plaats Nusaybin.

Daniël is de enige gelovige en de beheerder van zijn kerkje. Zeventiende eeuw, veertiende eeuw, elfde eeuw, in het gebouwtje zitten alle bouwstijlen dwars door elkaar heen. Met rond het altaar de meest originele elementen: pilaren, bogen naar een kleine koepel en de zware stenen tafels voorin de kerk.

"Aan deze tafels zongen gelovigen hun gebeden," zegt Daniël. "Ze zijn origineel, uit 290 na Christus. Laten we zeggen het jaar 300." Tussen dat jaar en 1915 was dit kerkje het middelpunt van een bruisende christelijke gemeenschap hier.

En daarna? "Ze zijn weggetrokken. Waarom precies, daar weet ik niet zo veel van," zegt Daniël. Hij kijkt naar beneden. Hij weet het best, maar hij heeft geen zin om erover te praten. Hij leeft nu goed samen met zijn buren, en dat wil hij zo houden.

De zeer weinige christenen die nog in de streek rond Nusaybin wonen, hebben geleerd hun mond te houden over wat er is gebeurd in 1915. Koerden, Turken, Arabieren, niemand heeft zin om er veel over te horen. Dan kun je er gewoon maar beter niet over beginnen.

Heilige Jacob

De rondleiding gaat verder, de trap af. Onder de kerkvloer zit een kleine tombe, het graf van de heilige Jacob. Daniël houdt het graf netjes en kent het verhaal. Voor wie het zou willen horen.

"Hij was een grote denker en schreef veel op over het geloof," zegt Daniël. "In een tijd dat het christendom nog maar net ontstaan was." De heilige Jacob overleed in 338, maar hij bleef door wat hij naliet voor de gelovigen hier altijd een inspiratiebron. Met het vertrek van de christenen in 1915 is dat nalatenschap ook verdwenen.

Trouwen

Daniël heeft geen idee wat er in de toekomst met zijn oeroude kerkje gaat gebeuren. In de dorpjes rond Nusaybin zijn hier en daar wel wat christelijke families, maar de kans dat Daniëls zoon en dochter binnen de gemeenschap trouwen is klein.

"Ze worden zelf verliefd, daar ga ik niet over. Het zou wel heel toevallig zijn als dat op een van de weinige christenen hier is," zegt hij op het dak van de kerk. Hij heeft er een terras gemaakt met het mooiste uitzicht van het stadje. Ernaast liggen een klein keukentje en drie kamers. Allemaal zelf op de kerk gemetseld.

De laatste christen van Nusaybin heeft zich bovenop het oeroude christelijk erfgoed van de stad gevestigd. Om het weinige dat nog tastbaar is, te bewaren.