Hij is geen dader, zegt hij zelf, want hij heeft geen Joden vermoord. Maar de 93-jarige oud-SS'er Oskar Gröning heeft het volgens Justitie wel mede mogelijk gemaakt dat er in het concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz op zo'n grote schaal is gemoord. Daarom staat hij vandaag voor de rechter in Lüneburg. De aanklacht: hulp bij de moord op minstens 300.000 Joden.
Gröning werkte van 1942 tot 1944 als SS-onderofficier in Auschwitz. Hij was daar verantwoordelijk voor de bagage van Joden die net waren aangekomen en meteen naar de gaskamers werden gebracht. Hij haalde er het geld uit, telde het en stuurde dat op naar de SS-centrale in Berlijn.
De boekhouder van Auschwitz, wordt hij in de Duitse media ook wel genoemd. Gröning heeft zijn rol in Auschwitz nooit ontkend, maar noemt zichzelf een klein radertje in het geheel.
Bewust meegedaan
Gröning heeft zijn herinneringen aan het kamp opgeschreven en meerdere interviews gegeven. In een gesprek met Der Spiegel vertelde hij dat hij met eigen ogen gezien heeft hoe kinderen werden vermoord. Hij zag hoe een mede-SS'er een huilende baby die was achtergelaten tussen de bagage oppakte en net zo lang tegen de zijkant van een truck sloeg, tot het kind stil was.
Als de interviewer hem vraagt hoe hij dit heeft kunnen laten gebeuren, zegt hij: "Die kinderen zijn op dat moment nog niet de vijand. Maar de vijand is het bloed dat ze in zich hebben. De vijand is de Jood die hij later zal worden."
Deze verklaringen dienen in de rechtszaak nu als bewijs van zijn medeplichtigheid. Gröning heeft geweten wat er gebeurde en desondanks meegedaan, zegt de aanklager. Zijn advocaat brengt daartegen in dat zijn werk als 'boekhouder' in Auschwitz niet kan worden gezien als meehelpen aan moord.
Zaak-Demjanjuk
Al eerder is geprobeerd om Gröning te vervolgen, net als anderen die werkten in Auschwitz, maar dat liep op niets uit. Directe betrokkenheid bij de genocide kon namelijk niet worden bewezen. Dat veranderde in 2011, na de veroordeling van Sobibor-bewaker John Demjanjuk. Tegen hem was ook geen direct bewijs, maar toch werd hij veroordeeld tot vijf jaar cel voor medeplichtigheid aan de moord op 20.000 mensen.
In totaal zijn van de 6500 mensen die werkten in Auschwitz nog geen vijftig mensen veroordeeld. Het proces tegen Gröning is waarschijnlijk een van de laatste kansen om verantwoordelijke nazi's te straffen. Als hij wordt veroordeeld, is de kans groot dat hij zijn straf thuis mag uitzitten.