Koninklijke corruptie in Marokko

Door buitenlandredacteur Marc Bessems

Onder koning Mohammed VI is de corruptie in Marokko toegenomen en beter georganiseerd. Het hof profiteert daarvan als geen ander. Dat is althans de conclusie van Amerikaanse diplomaten in vertrouwelijke ambtsberichten die via WikiLeaks en via de Spaanse krant El País bekend zijn geworden.

Time Magazine kroonde hem ooit tot de 'King of Cool'. Marokkaanse jongeren noemen hem M6, naar een sportauto. Koning Mohammed VI van Marokko, vaak geroemd om zijn pogingen Marokko te moderniseren, leek meteen na zijn kroning in 1999 een andere weg in te slaan dan zijn autoritaire vader Hassan II.

Tien jaar later schrijft de Amerikaanse consul-generaal in Casablanca aan zijn bazen in Washington dat Marokko onder Mohammed VI corrupter is dan het was onder zijn vader.

Het Paleis

Wat de rol van de koning precies is, is onduidelijk. Zeker is, volgens de Amerikaanse consul, dat het Hof flink verdient aan vrijwel ieder bouwproject in het koninkrijk. El País beschrijft aan de hand van WikiLeaks-berichten het geval van een Amerikaanse ondernemer. Uit veiligheidsoverwegingen heeft de Spaanse krant namen en details uit de WikiLeaks-documenten verwijderd.

De Amerikaan had 162 miljoen euro geïnvesteerd in een bouwproject. Een bedrijf gelieerd aan de koning kreeg er lucht van en drong 'met klem' aan op samenwerking. De Amerikaanse ondernemer wees het koninklijke voorstel af en daarna werden van overheidswege de werkzaamheden geregeld stilgelegd.

Uiteindelijk stelde het bedrijf van de koning een compromis voor. De Amerikaan bracht het koninklijk bedrijf in contact met zijn uitstekende connecties in de Golfstaten. In ruil daarvoor nam het Paleis genoegen met 'slechts' vijf procent van de winst. Het project werd gerealiseerd.

Drie machtige mannen

In het gelekte ambtsbericht citeert de Amerikaanse consul iemand van een machtige holding van de Marokkaanse koninklijke familie, Omnium Nord Africaine (ONA). Die zakenman met uitstekende contacten zegt dat er in Marokko maar drie mannen zijn die er toe doen: de koning, zijn persoonlijk secretaris en de leider van de koningsgezinde PAM-partij.

"Met anderen praten heeft geen enkele zin", aldus de anonieme ONA-functionaris. Het Amerikaanse consulaat lijkt die conclusie te onderschrijven. Het gelekte ambtsbericht citeert een Amerikaanse oud-ambassadeur, die klaagt over de "weerzinwekkende inhaligheid" van de omgeving van koning Mohammed VI. Pogingen om van Marokko een moderner land te maken, worden er ernstig door bedreigd, concludeert de consul in zijn geheime ambtsbericht.

Leger

Ook in andere ambtsberichten die nu bekend zijn geworden schetsen Amerikaanse diplomaten een weinig rooskleurig beeld van Marokko. Het leger bijvoorbeeld "wordt geplaagd door corruptie, inefficiëntie en een laag opleidingsniveau". De Amerikanen zijn bang dat het lagere kader radicaliseert. Veel onderbetaalde, gemarginaliseerde militairen voelen zich aangetrokken tot het islamitisch fundamentalisme.

Mohammed VI maakt zich zorgen om iets anders: de koning is bang dat het leger weer een couppoging zal doen. Net zoals in de jaren 70, toen officieren tot tweemaal toe probeerden koning Hassan II af te zetten. De coupplegers waren vooral ontstemd, naar het schijnt, over de wijdverbreide corruptie in Marokko.