Politieke haken en ogen aan VN-baan Máxima

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis

Redacteur Piet van Asseldonk schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis. Deze week: Máxima in Birma

Deze week bracht koningin Máxima een bezoek aan Birma. Ze werd er onder meer ontvangen door president U Thein Sein, enkele ministers en oppositieleidster Aung San Suu Kyi. In november werd de koningin in China ook al op het hoogste niveau ontvangen. Zowel Birma als China zijn landen die democratie en mensenrechten niet hoog in het vaandel voeren.

In een officieel reisadvies van Buitenlandse Zaken staat zelfs dat "er veiligheidsrisico’s zijn voor reizen naar Birma" en dat "openlijke kritiek op de regering er kan leiden tot gevangenisstraf". Het is gebruikelijk dat Nederlandse bewindspersonen die zulke landen aandoen door Kamerleden op het hart gedrukt wordt om daar ook de mensenrechten ter sprake te brengen.

Van Máxima wordt dat niet gevraagd. Dat kan ook niet, want ze bezoekt die landen niet namens ons land, maar namens de Verenigde Naties. Máxima is 'speciale pleitbezorger van de VN secretaris-generaal voor inclusieve financiering voor ontwikkeling'. Dat is meer dan een erebaan, nuttig vrijwilligerswerk of hobby van de koningin, al sluit het een het ander niet uit.

Máxima's werk voor de VN, mede gefinancierd door de Bill & Melinda Gates Foundation, wordt ondersteund door een staf in New York. Op een speciale website en via een, overigens politiek en financieel nogal vaag, jaarverslag wordt verantwoording afgelegd over haar activiteiten. Nederland ondersteunt die ambtelijk en financieel ruimhartig. Precieze bedragen zijn onbekend.

Politieke kanten?

Sleutelvraag is of de VN-baan van de Nederlandse koningin politieke kanten heeft. Het bevorderen dat mensen en bedrijfjes in ontwikkelingslanden over financiële diensten kunnen beschikken, is nu politiek niet omstreden, maar dat kan morgen anders zijn. Met de realisering van inclusive finance zijn grote belangen van banken en ict-bedrijven gemoeid. Risicovol werk, in landen waar corruptie schering en inslag is.

Voeg daarbij het praten met dictators ter bevordering van deze goede zaak en het beeld dringt zich op van een koninklijke nevenfunctie die niet in alle opzichten apolitiek is. Vraag is wie de verantwoordelijkheid draagt voor de VN-baan van koningin Máxima: VN-chef Ban Ki-moon of premier Rutte?

Ondersteunen

Als echtgenote van de politiek onpartijdige koning is het Máxima’s hoofdtaak "het staatshoofd bij het vervullen van zijn taken te ondersteunen". Daarvoor ontvangt zij uit de schatkist een jaarsalaris van bijna een miljoen euro.

Voor alles wat de koningin doet en zegt, is de minister-president verantwoordelijk. Dat geldt ook voor de VN-baan van Máxima, die zij dankt aan haar positie als koningin en dus aan Willem-Alexander. Uiteindelijk is niet Ban Ki-moon, maar Mark Rutte de baas van VN-functionaris Máxima. De Tweede Kamer kan hem daar op aanspreken.