Koning geeft roofschilderij terug

Koning Willem-Alexander geeft een schilderij uit de collectie van zijn familie terug aan de erfgenamen van een Joodse kunstverzamelaar. Het is het schilderij Het Haagse Bos met gezicht op Paleis Huis ten Bosch van de 17de-eeuwse kunstenaar Joris van der Haagen.

Volgens een onderzoekscommissie is dit waarschijnlijk het enige geval van roofkunst in de Oranje-collectie.

De commissie Herkomstonderzoek Koninklijke Verzamelingen heeft vastgesteld dat het schilderij in 1942 door de Joodse verzamelaar afgestaan moest worden aan de roofbank Lippmann, Rosenthal en Co in Amsterdam. Het moet daarom als roofkunst worden gekwalificeerd.

Juliana

Volgens de commissie kwam het schilderij in 1960 "na een aantal omzwervingen" terecht bij een Nederlandse kunsthandel. Daar kocht koningin Juliana het, zonder te weten van de herkomst, schrijft de commissie.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog roofden de nazi’s duizenden kunstwerken van Nederlandse Joden. Nog altijd zijn lang niet alle stukken terug bij de rechtmatige erfgenamen. De commissie herkomstonderzoek Koninklijke Verzamelingen onder leiding van kunsthistoricus Rudi Ekkart bekeek sinds begin vorig jaar op verzoek van de koning of in de collectie van de koninklijke familie roofkunst zit.

Nog een schilderij

De commissie onderzocht 1300 kunstwerken die na 1933, toen de nazi’s in Duitsland aan de macht kwamen, in bezit kwamen van de koninklijke familie. Behalve bij Het Haagse Bos met gezicht op Paleis Huis ten Bosch waren er bij nog één schilderij aanwijzingen voor een problematische herkomst. Het gaat om het schilderij Landschap met de Heilige Hubertus van Paul Bril.

Vorige maand onthulde onderzoeksjournalist Cees van Hoore dat Juliana dit schilderij in 1948 had gekocht van de Stichting Nederlands Kunstbezit, die zich bezighield met de opsporing van geroofde kunstwerken.

Het schilderij kwam uit de inboedel van de Oostenrijkse nazi Hans Fischböck, een beruchte kunstrover. Fischböck zelf had het gekocht van de roofinstantie Dienststelle Mühllmann, die het bij een Amsterdamse kunsthandel had gekocht. Voor de oorlog was het in bezit geweest van de Joodse kunstenaar Jos Gosschalk.

Volgens de onderzoekscommissie heeft Gosschalk het schilderij eind 1939 of begin 1940, dus nog voor de bezetting, verkocht. Daarom concludeert de commissie dat niet gebleken is dat bij dit schilderij sprake is geweest van roof of andere verdachte omstandigheden.

Geen details

Vanwege de privacy wordt niet bekendgemaakt aan wie de koning het schilderij Het Haagse Bos met gezicht op Paleis Huis ten Bosch teruggeeft.