Suïcide taboe-onderwerp in de luchtvaart

Onder piloten zijn psychische problemen en suïcidale neigingen een taboe-onderwerp. Eén piloot vertelt de NOS dat hij het moeilijk vindt om al zijn collega's op eenzelfde manier te vertrouwen en dat hij op een lange vlucht soms met moeite de cockpit verlaat om te gaan rusten.

De co-piloot van Germanwings-vlucht 4U 9525 blijkt het toestel moedwillig te hebben laten neerstorten. Op de geluidsopnamen van de cockpitvoicerecorder is duidelijk te horen dat de co-piloot alleen in de cockpit was, toen het toestel tegen de bergwand kapot sloeg. Hij reageerde niet op het schreeuwen van de gezagvoerder die aan de andere kant van de gepantserde deur naar binnen wilde.

Steven Verhagen van pilotenvakbond VNV noemt het de grootste nachtmerrie van een piloot. "Buitengesloten worden wanneer je collega het vliegtuig moedwillig naar beneden stuurt en laat crashen."

Te snel om spontaan te zijn

Onder piloten waren er op de dag dat het toestel crashte al vragen over de oorzaak. Belangrijkste aanwijzing toen was de manier waarop het toestel daalde. Die leek duidelijk gepland. Het toestel maakte een kleine bocht, een paar graden maar, naar we nu weten niet lang nadat de captain het gezag aan de co-piloot had overgedragen.

De Airbus raakte daardoor af van de geplande route en de zogenoemde airway, de snelweg in de lucht, waarlangs vrijwel alle vluchten naar het noorden vliegen.

Vervolgens zette het toestel een daling in, die te snel was om spontaan te zijn. Om binnen acht minuten van 12.000 meter naar 2000 meter te dalen, moet de co-piloot zelfs gebruik hebben gemaakt van de speedbreaks, denken de piloten. Dat zijn de metalen platen op de vleugels, die dienen als rem in de lucht.

In de luchtvaart zijn 'zelfmoordpiloten' geen gemakkelijk onderwerp. Van vlucht MH370, het toestel van Malaysia Airlines dat spoorloos raakte, wordt vermoed dat een van de twee piloten verantwoordelijk is voor het verdwijnen.

Vanuit het verleden zijn er meerdere gevallen bekend waar suïcide een rol speelde, maar vaak wordt dat niet met zoveel woorden benoemd. Het Amerikaanse onderzoek naar het neerstorten van vlucht 990 van EgyptAir in 1999, waar zelfmoord van de piloot wel als oorzaak werd aangewezen, werd na publicatie zelfs door Egypte als 'onwaar' terzijde geschoven.

De zware maatregelen van na de terreuraanslagen van 11 september 2001, zoals gepantserde cockpitdeuren en de op elkaar gestapelde veiligheidsprocedures, hebben zich tegen de luchtvaart gekeerd, lijkt het. Piloten verwachten dat die procedures de komende tijd ingrijpend zullen veranderen. Misschien komt er ook wel een wc in de cockpit.

"Het middel is ernstiger gebleken dan de kwaal", zegt Steven Verhagen van de VNV.

Hij voegt eraan toe dat het niet per se een oplossing is als er altijd twee mensen in de cockpit moeten zijn. Verhagen wijst erop dat een stewardess die bijvoorbeeld de plaats inneemt van een piloot ook kan worden overmeesterd.