Zonsverduistering: het begint te kriebelen

Een zonsverduistering komt maar eens in de zoveel jaar voor, dus als het moment nadert, is er voor sommigen geen houden aan. Je moet erbij zijn. Beste voorbeeld: 'eclipstoerisme' op de Faeröer-eilanden, waar de zonsverduistering van 20 maart 2015 totaal zal zijn. Of de eclips vrijdag volledig te zien is, is afhankelijk van het weer; donderdag was het bewolkt op de eilandengroep.

Ook in Nederland slaat de gekte toe. Eclipsbrilletjes zijn niet aan te slepen en bij de sterrenwachten wordt morgen grote drukte verwacht.

Sterrenwacht in Bergum

Bij de sterrenwacht in het Friese Bergum zijn ze er klaar voor. De kinderen uit het dorp kunnen daar in de tentoonstellingsruimte kijken naar animaties en filmpjes over het fenomeen.

"Rond half 10 gaan we met de kinderen naar buiten", zegt Hans Molema van de sterrenwacht. "Daar kunnen ze door speciale kijkers zien wat er op de zon te zien valt. En op de grote telescoop zetten we een filter."

In Nederland is de zonsverduistering maar gedeeltelijk te zien. Toch hopen ze in Bergum iets mee te krijgen van de 'total eclipse'. "We proberen een verbinding te maken met het grondstation van de ESA op de Faeröereilanden. Daar is de volledige eclips te zien", zegt Molema.

Faeröer-eilanden

Op het eilandenstaatje tussen IJsland en Schotland is de eclipsgekte al maanden voelbaar. Hotels zijn volgeboekt door mensen die speciaal komen voor de drie minuten durende corona, die te zien zal zijn als de maan precies op één lijn met de zon staat.

De eilanden worden overspoeld door eclipsjagers die zijn uitgerust met telescopen, camera's en eclipsbrillen. De populatie van de achttien eilandjes is door de zonsverduistering ongeveer vervijfvoudigd, van 10.000 tot bijna 50.000. Volgens de plaatselijke VVV zijn er nog nooit zo veel mensen tegelijk op de eilanden geweest.

De zonsverduistering is ook totaal op de zeer noordelijk gelegen eilandengroep Spitsbergen, die zijn naam kreeg van de Nederlandse zeevaarder Willem Barentsz in de 16de eeuw. Net als hij zullen de toeristen de malheur van de kou moeten doorstaan, want het wordt er morgenochtend ongeveer 15 graden onder nul.

Toch zijn ook daar hele groepen amateur-astronomen neergestreken. Eén Tsjechische toerist kreeg vanochtend al te maken met een bijzonderheid op Spitsbergen. Hij werd aangevallen door een ijsbeer en moest in het plaatselijke ziekenhuis worden behandeld. Zijn verwondingen zijn niet ernstig. De ijsbeer is afgemaakt.

Run op eclipsbrillen

In Nederland is de gedeeltelijke zonsverduistering vanaf 9.30 uur te zien. Een uur later is het hoogtepunt van de eclips; dan is de zon voor 81 procent afgeschermd door de maan. Om 11.52 uur is het schouwspel voorbij.

Vanwege de zonsverduistering is een run ontstaan op eclipsbrillen. Door zo'n bril kunnen belangstellenden veilig langere tijd naar de zon kijken. Een opticienketen heeft 200.000 exemplaren weggegeven en ook bij webshops en sterrenwachten is de vraag naar eclipsbrillen groot.

Ook bij de opticien in Bergum, om de hoek bij de sterrenwacht, loopt het storm. "We hadden er 300, maar er is er nog maar eentje over", zegt opticien Berend Bootsman. "We hebben er een aantal aan scholen gegeven. Toen wilde ineens iedereen zo'n brilletje. Het leeft hier enorm. We hebben er één achtergehouden, want we willen het zelf natuurlijk ook graag zien."

Bootsman geeft als advies vooral niet door een normale zonnebril naar de eclips te kijken. "Dan krijg je last van de straling van de zon. Kijken door negatieven van fotorolletjes werkt wel. De oudere generatie heeft die vast nog wel in huis."

Wat wel en wat niet?

Kijken door negatieven wordt door oogarts Tjeerd de Faber van het Oogziekenhuis in Rotterdam juist afgeraden. Veel populaire methodes om een eclips mee te bekijken zijn volgens hem gevaarlijk. Kijk bijvoorbeeld niet via een teiltje water, dat weerkaatst het licht. Kijk ook niet door een cd of dvd. "Een lasbril kan wel", zegt De Faber. "Maar niet langer dan 10 tot 15 seconden en alleen als het er een van goede kwaliteit is."

Ook smartphones zijn geschikt om zonsverduisteringen mee te bekijken. Zet je camera op de selfie-stand, ga met je rug naar de zon staan en richt je camera langs je heen op de zon. Zo kijk je veilig naar de eclips op je scherm.

De zonsverduistering wordt morgen vanaf 9.30 uur live uitgezonden op NPO Nieuws. Vanaf 10.15 uur is er op NPO1 een extra uitzending over de zonsverduistering.