Kranten: Rutte krijgt het moeilijk
Premier Rutte gaat het moeilijk krijgen, is de unanieme conclusie van de ochtendkranten de dag na de verkiezingen. Niet alleen moet het kabinet op zoek naar een vierde gedoogpartner in de Eerste Kamer, ook onderling zijn de machtsverhoudingen veranderd door de uitslag.
"Premier Mark Rutte kan grote hervormingen voorlopig vergeten. Overleven is nu het hoogst haalbare voor Rutte II", concludeert het Algemeen Dagblad.
De krant noemt het nieuwe belastingstelsel dat het kabinet wil invoeren een mission impossible. "De VVD-leider mag al blij zijn als hij voldoende steun krijgt om zijn begrotingen door de senaat te loodsen."
Sleutelposities
"CDA en GroenLinks lijken vanaf nu de sleutelposities in te nemen", concludeert de Volkskrant. Makkelijk wordt het niet: de VVD ligt programmatisch het dichtst bij het CDA, maar partijleider Buma wees toenaderingspogingen resoluut van de hand. Trouw noemt GroenLinks voor de VVD-premier "wellicht een brug te ver".
Trouw: "De grote vraag wordt nu of de premier het zekere voor het onzekere zal willen nemen en op zoek gaat naar een vaste, vierde gedoogpartij, of dat hij de gok neemt en ervan uitgaat dat hij ook met wisselende meerderheden in de Eerste Kamer werken kan".
Bijrol of niet?
Als hij dat gaat doen, zo waarschuwen de kranten, dan zal het kabinet ook rekening moeten houden met de vergrote macht van de gedoogpartners. "Het is de vraag of D66 genoegen blijft nemen met een bijrol nu de partij in de senaat groter wordt dan de PvdA", schrijft De Telegraaf. Ook Trouw denkt dat dit "gevolgen kan hebben voor de samenwerking".
Het AD en De Telegraaf twijfelen openlijk aan de positie van PvdA-leider Samsom. "Samsom krijgt rode kaart", kopt De Telegraaf. "De vraag is nu onvermijdelijk: waren dit de laatste verkiezingen voor deze PvdA-leider?", schrijft het AD. "Drie keer op een rij is er ongekend hard verloren."
Fragmentatie
Tot slot zien veel commentatoren een voortzetting van een trend in het politieke landschap. "Opnieuw wordt het uiteindelijke krachtenveld in de politiek verder gefragmenteerd", schrijft Trouw. Met enige verbazing schrijft de krant dat er inmiddels zes partijen zijn die meedingen naar de koppositie en dat een partij al de grootste kan zijn met zo'n 15 procent van het electoraat achter zich.
"Een effect dat z'n schaduw vooruitwerpt naar de formatie van een volgend kabinet", voorspelt de Volkskrant. NRC.next volgt die redenering: "Wie de komende jaren ook de Tweede Kamerverkiezingen wint, tot 2020 zijn er in de Eerste Kamer minimaal vier partijen nodig om een meerderheid te vormen."
Trouw concludeert dat die constructie voor oppositiepartijen helemaal niet slecht uitpakt: "Regeren kost stemmen, gedogen levert stemmen op".