Lichtpuntjes ondanks dalende boekenverkoop

• Menno Reemeijer

  Verslaggever

Het gaat al jaren slecht met de verkoop van boeken in Nederland en dus ook met de boekwinkels. De omzet van de boekhandels in Nederland daalde in 2013, net als de afzet. Vorig jaar nog moesten alle filialen van boekhandel Polare sluiten.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek komt vandaag met cijfers over het afgelopen jaar. En hoewel die waarschijnlijk (nog) niet positief zullen zijn, zijn er tekenen dat het in ieder geval minder slecht gaat.

Zo meldt de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) dat de afgelopen maand ongeveer 10 procent meer boeken zijn verkocht dan in februari vorig jaar. Ook hebben de boekwinkels meer boekenweekgeschenken besteld. Dat is volgens het CPNB een teken dat de winkels meer vertrouwen hebben.

Verder sloten er niet alleen boekwinkels afgelopen jaar; in een aantal steden gingen er ook een paar na een grote verbouwing weer open. Boekhandel Van Rossum in Amsterdam-Zuid is bijna klaar met een grote verbouwing. Zaterdag gaan de deuren open; de zaak is dan twee keer zo groot geworden.

Eigenaar Beth Johnson heeft vertrouwen in de toekomst. "We geloven in onze klanten en in onze capaciteiten om de juiste boeken voor onze klanten te vinden", zegt ze.

Lezen sterft niet uit en de boekhandel ook niet, is haar overtuiging. Volgens Johnson kunnen boekhandelaren zich onderscheiden met aanbod. "Weten wat je klanten willen lezen."

Dat wordt onderschreven door haar collega in Zwolle. Wim Waanders opende anderhalf jaar geleden een nieuwe zaak. Hij verruilde zijn 1000 vierkante meter winkelruimte voor 1800 vierkante meter in de nabijgelegen Broerenkerk.

Waanders was niet de enige. In Rotterdam opende Donner z’n deuren, in Amsterdam de bekende boekhandel Scheltema. En in Den Haag openden zelfs twee grote boekenzaken een nieuw pand, Van Stockum en Paagman.

Grote fout

De toekomst ligt bij de zelfstandige ondernemer, die weet wat zijn lezer wil. Boekverkopen verschillen per regio, legt Waanders uit. Een boek dat populair is in Amsterdam, hoeft niet populair te zijn in Zwolle. Polare maakte daarmee een grote fout, volgens Waanders. Die ging de inkoop en promotie van boeken centraal regelen omdat dat efficiënter was, maar zo werkt het niet met boeken, denkt hij.

Om te overleven moeten boekwinkels ook meer doen dan alleen boeken verkopen. In Waanders' 'boekenkerk' zit ook een café en bij een wijnboek kun je ook een fles wijn kopen. "Want als ik wil groeien als ondernemer, moet ik op die manier de omzet vergroten", zegt Waanders.

De toekomst van de boekhandel blijft onzeker, denkt hij. Als 70-jarige zit hij al meer dan een halve eeuw in het vak.

"Ik heb geen glazen bol, maar het aantal winkels zal nog wel even blijven dalen tot een bepaalde bodem en ook de verkoop van boeken. Dat komt niet zozeer door internet of e-books, maar meer door het veranderende leefpatroon van de mensen." Er blijft gewoon minder tijd over om te lezen, maar gelezen zal er altijd worden.