De Elfstedentocht in 1985 was er een op het randje, zegt toenmalig ijsmeester Henk Kroes. Door de snel stijgende temperatuur dooide het zo hard, dat de situatie precair werd. Een dag later was de tocht niet meer mogelijk geweest.

Het was een tocht op het randje in 1985

Amper ervaring hadden ze in het bestuur van De Vereniging De Friesche Elf Steden, toen op 21 februari 1985 na 22 jaar de Tocht der Tochten eindelijk kon worden gehouden. Henk Kroes, bijna 25 jaar ijsmeester van de vereniging, weet nog dat de nacht tevoren het zweet hem uitbrak.

Totale improvisatie

"De Elfmerentocht kort ervoor gaf de doorslag om de Elfstedentocht aan te kondigen. In het bestuur hadden we geen enkele ervaring. Onze voorgangers uit 1963 hadden bijna niets achtergelaten. Het grootste probleem in '85 was het gebrek aan goede verbindingen, zeker in de avonduren toen het precair werd. Langer dan twee meter kabel van de vaste lijn had niemand. Het was een tocht van totale improvisatie", herinnert hij zich nog goed.

Stemhokje Franeker verplaatst

Drijfnatte aflevering

De tocht van 1985 is Kroes het meest bijgebleven. De enorme teleurstelling toen het bestuur in januari had moeten besluiten de reeds uitgeroepen tocht af te gelasten, gevolgd door de verrassing dat het laat in februari wel kon, het volksfeest dat spontaan ontstond, de temperatuur die gedurende de dag snel opliep, het vele water op het ijs dat het voor de schaatsers in de middag en avond een flinke beproeving maakte.

"Het was een tocht op het randje'', zegt Kroes nu. "Maar ik heb niet gevoel gehad dat het levensgevaarlijk werd. Er was ook geen paniek. De rayonhoofden hadden de zaken goed voor elkaar. De kluunplaatsen werden gedurende dag wel steeds langer. Het voordeel dat we veel later in het seizoen zaten met de tocht, was dat het wel langer licht was. Voor de schaatsers was dat natuurlijk prettig."

Henk Kroes was tussen 1970 en 1994 ijsmeester van de Elfstedentocht

De zon was op 21 februari de grootste tegenstander van het Elfstedenbestuur, waarvan ir. Jan Sipkema destijds de voorzitter was. IJsmeester Kroes, die met informatie wordt gevoed door de rayonhoofden, heeft een belangrijke stem in het bestuur van de vereniging. "Door het vele water was het de vraag hoelang het goed zou gaan. De druk van bestuurders werd gaandeweg de dag groter en groter. 'Laten we stoppen voor er ongelukken gebeuren' hoorde ik steeds meer", zegt Kroes. "Wij besloten door te laten schaatsen zo lang het kon."

Middernacht

De reglementen van de Elfstedentocht zijn duidelijk voor wat betreft de sluitingstijden van de stempelposten. Harlingen 18.15 uur, Franeker 19.00 uur, Dokkum 22.45 uur en Leeuwarden (finish) 00.00 uur. En het bestuur mag daar van afwijken. Dat gebeurde dus in 1985. "Ik heb niet het gevoel gehad dat het levensgevaarlijk werd'', kijkt Kroes terug.

De stempelpost in Dokkum ging echter voor tienen al dicht. "Dat wilden we al eerder sluiten, maar ik kreeg het rayonhoofd daar niet te pakken. Reinder Reinders was geattendeerd op een wak bij Birdaard aan de Dokkumer Ee. Dat wak was er ook, maar hij vond het niet. Hij was lang weg, anders was Dokkum al eerder gesloten. Ook de finish werd eerder gesloten", zegt Kroes, die in 1994 stopte als ijsmeester om voorzitter te worden.

Drama's

Het sluiten van stemposten leverde veel drama's op tijdens de tocht van 1985. "Er komt emotie bij kijken. Zeker in de avonduren hebben de schaatsers al veel kilometers en veel uren achter de kiezen'', weet Kroes. "In 1985 werd er veel gescholden. Mensen kennen de sluitingstijden van de stempelposten, maar de veiligheid van de schaatsers staat voorop. En dat zal altijd zo blijven."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl