Jillert Anema vertikt het om eraf te stappen

"Als wedstrijdrijder faal ik, zo simpel ligt dat."

Hij zegt het zelf, onomwonden en recht voor zijn raap. Hij oogt ernstig vermoeid, kan amper meer op zijn benen staan en moet nog acht kilometer. Omstanders tillen hem na de zoveelste valpartij overeind en slepen hem naar de microfoon van verslaggever Fred Racké. Het is de wedstrijdrijder met startnummer 125, "mijnheer Anema".

Het is 21 februari 1985 en acht miljoen Nederlanders kijken naar de rechtstreekse televisie-uitzending van de Elfstedentocht. Het land verkeert in extase. Nederland beleeft het grootste volksfeest sinds de bevrijding. Het is halverwege de middag. Evert van Benthem is ruim twee uur eerder als eerste over de finish gekomen op de Bonkevaart, als televisiekijkend Nederland ziet hoe Racké in Oudkerk de moegestreden mijnheer Anema interviewt.

Grandioos

Racké vraagt bezorgd of mijnheer Anema zich realiseert hoe ver hij achter ligt? Dat weet mijnheer Anema maar al te goed, maar opgeven komt in zijn woordenboek niet voor. "Ik red het", zegt hij. "Ik vind mezelf redelijk goed getraind, ik heb het Elfstedentraject goed verkend. Ik heb een rotdag, het wil totaal niet."

Tot Sloten ging het goed, zegt hij. Maar nadat hij een nare val had gemaakt, verloor hij het contact met het peloton. Zijn bril is stuk, hij moest overgeven, kan niets in zijn maag houden en worstelt zich ver buiten het zicht van de toppers naar de eindstreep. Langs de route heeft hij een paar keer gehoord hoe mensen hem 'stakker' noemen. Niet op een vervelende manier, zegt hij, maar uit meelevendheid.

Langs het parcours krijgt hij sinaasappels, een vrouw geeft hem een windjack, maar het kan de kou niet meer uit zijn lichaam verdrijven. Hij is leeg. "Het publiek is grandioos", zegt mijnheer Anema. Dus nee, het is geen martelgang. "Boven mijn bekken functioneert het nog wel, alleen mijn benen willen niet."

Fred Racké zegt dat de teksten er nog goed uitkomen en wenst hem succes. "Graag gedaan", zegt mijnheer Anema.

Hij haalt de finish.

Zaterdag: de Elfstedentocht 1985 op NOS.nl

Het interview met Jillert Anema is een van de vele onvergetelijke hoogtepunten van de Elfstedentocht 1985. Ter herinnering aan die dag besteedt NOS.nl komende zaterdag, exact dertig jaar na dato, uitgebreid aandacht aan die Elfstedentocht. Vanaf 05.00 uur is de televisie-uitzending van die dag nogmaals integraal te zien op NOS.nl. Daarnaast zullen op de site vele video's, foto's, artikelen en andere wetenswaardigheden te vinden zijn over de Tocht der Tochten.

Zaterdag 21 februari, vanaf 05.00 uur: De Elfstedentocht 1985 op NOS.nl