Terug van weggeweest in Amerika: mazelen
Twee maanden geleden in Disneyland, Californië, was het er ineens: een uitbraak van mazelen. Waarschijnlijk is het virus meegenomen door Filipijnse toeristen. Inmiddels zijn er al tientallen gevallen in heel Amerika gemeld. Na jaren van rust zijn er in 2015 al 102 mensen in 14 staten met mazelen besmet.
Dat lijkt niet zo veel op een bevolking van ruim 300 miljoen inwoners. En de uitbraak is ook nog niet bijzonder gevaarlijk, maar als je kijkt naar de getallen van de afgelopen decennia, begrijp je waarom Amerikaanse artsen zich toch zorgen maken.
Inentingsprogramma's
Tot begin jaren zestig kregen jaarlijks tot een half miljoen Amerikanen de mazelen en ruim 10.000 mensen overleden elk jaar aan deze uiterst besmettelijke ziekte. Toen de Amerikaanse overheid in 1963 met inentingsprogramma’s begon, nam dit aantal drastisch af tot enkele tientallen ziektegevallen per jaar.
In 2000 verklaarde de regering dat de mazelen “niet meer endemisch” waren. Met andere woorden: de ziekte was uitgeroeid. Tot 2014, toen de mazelen, met meer dan 600 besmettingen, weer de kop opstak.
Artsen maken zich vooral zorgen over het gemak waarmee de ziekte zich verspreidt. Een steeds grotere groep Amerikanen, maar nog steeds een aanzienlijke minderheid weigert zich te laten inenten. En het zijn niet alleen diepgelovige Amerikanen die hun kinderen niet inenten. Een groeiende groep, vaak hoogopgeleide burgers, maakt zich zorgen over veronderstelde gezondheidsrisico’s van inenting. Zij wijzen op eerdere berichten dat er een verband is tussen vaccinatie en autisme.
Verschillende onderzoeken hebben al uitgewezen dat er geen verband bestaat, maar de zorgen zijn er niet minder om geworden. Andere Amerikanen weigeren vaccinatie uit principe, omdat zij vinden dat de overheid hun dit niet kan opleggen.
Kudde-immuniteit
Dat is bedreigend voor wat medici ‘kudde-immuniteit’ noemen. Als een minimumaantal inwoners zich laat inenten tegen een bepaalde ziekte, dan wordt het bijna onmogelijk voor die ziekte zich verder te verspreiden. Voor de mazelen ligt dat op 94 procent van de bevolking.
De dekkingsgraad in Amerika varieert per regio, van 83 tot 95 procent. “Niet laten inenten brengt niet alleen de gezondheid van je eigen kinderen in gevaar, maar ook die van anderen”, waarschuwde Tom Frieden van het CDC, het Amerikaanse centrum voor ziektebestrijding.
Kraakhelder
De inenting van kinderen is, zoals net als zoveel zaken, een verantwoordelijkheid van de afzonderlijke Amerikaanse staten. In West Virginia en Mississippi is vaccinatie verplicht voor schoolgaande kinderen, tenzij er een medische reden is om niet in te enten. Alle andere staten staan religieuze overwegingen toe om kinderen niet in te laten enten. In twintig staten zijn ook politieke en filosofische redenen voldoende om vaccinatie te weigeren.
Voor artsen is het heel duidelijk: staten waar kinderen zich niet laten inenten, hebben een groter risico op een uitbraak van mazelen. Het zal niet verbazen dat West Virginia en Mississippi, die een vaccinatieverplichting hebben, al meer dan twintig jaar geen geval van mazelen hebben gehad.
Het vaccinatiedebat wordt inmiddels ook in de politiek gevoerd. Potentiële presidentskandidaten bemoeien zich met de mazelendiscussie. De Republikein en voormalig oogarts Rand Paul is voorstander van vaccinatie. Hij vindt wel dat de keuze aan de ouders is en waarschuwt ook voor gezondheidsrisico’s. “Ik ken genoeg tragische gevallen van gezonde kinderen die na hun inenting psychische stoornissen opliepen”, zei hij met een impliciete verwijzing naar de discussie over vaccinatie en autisme.
Dat leidde tot een korte, maar krachtige reactie van Hillary Clinton, de favoriet aan Democratische zijde voor het presidentschap. “De aarde is rond, de lucht is blauw en vaccinatie werkt”, schreef ze op Twitter.
Verplicht
Toch loopt de discussie niet per se volgens partijpolitieke lijnen. John Boehner, de Republikeinse leider in het Huis van Afgevaardigden, wilde er weinig woorden aan vuil maken. “Alle kinderen moeten ingeënt worden.” Zelfs de conservatieve talkshow-presentator Bill O’Reilly, die doorgaans fel campagne voert tegen alle vormen van overheidsbemoeienis, was stellig. “Inenting moet verplicht zijn voor alle kinderen.”
Zelfs het Witte Huis voelde zich gedwongen om zich in het verhitte debat te mengen. President Obama zei wat bijna alle Amerikaanse artsen al jaren roepen. “We kunnen de mazelen voorkomen. De wetenschap laat er geen twijfel over bestaan. Er is geen enkele reden om je niet te laten inenten.”