Na 16 jaar uitspraak in genocideproces Servië en Kroatië

Het Internationaal Gerechtshof doet vandaag uitspraak in een genocideproces dat Kroatië en Servië over en weer tegen elkaar hebben aangespannen. De unieke zaak moet eindelijk duidelijk maken of dit 'misdrijf der misdrijven' is gepleegd in de oorlog van 1991 tot 1995. De uitspraak is rechtstreeks te volgen via NPO Nieuws.

Wat is genocide?

Genocide is een doelbewuste poging om een groep te vernietigen op basis van nationaliteit, ras, religie of etniciteit. Dat is vastgelegd in een verdrag van de Verenigde Naties. Vooral de voorwaarde van 'duidelijke opzet' maakt het aantonen van genocide juridisch extreem lastig.

Slechts enkele massamoorden zijn door internationale rechtbanken als genocide bestempeld, zoals de moord op honderdduizenden Tutsi's in Rwanda in 1994 en die op 8000 Bosnische moslims na de val van Srebrenica.

Kroatische aanklacht

Kroatië spande de zaak aan in 1999, toen Servië nog bij Joegoslavië hoorde. De genocide zou gepleegd zijn tijdens het beleg van de Kroatische grensstad Vukovar. Die werd in 1991 volledig in puin geschoten door Joegoslavische en Servische strijders. Kroaten en andere niet-Serviërs werden verdreven of vermoord. Een reeks daders is veroordeeld tot zware straffen, maar nooit wegens genocide.

Servische aanklacht

Servië reageerde met zijn eigen aanklacht. In 1995, toen het Kroatische leger de opstand van de Servische minderheid in het land neersloeg, vielen zeker honderden doden. De angst voor Kroatische represailles bracht een volksverhuizing op gang. Servische Kroaten ontvluchtten massaal het land. In een eerder vonnis voor het Joegoslavië-tribunaal werd niet bewezen geacht dat Kroatische troepen doelbewust de Serviërs probeerden te verdrijven.

Belang van de zaak

Bij een veroordeling van een of beide landen komt de deur voor schadeclaims open te staan. Servië en Kroatië zelf vinden het vonnis vooral van belang voor hun internationaal prestige en hun onderlinge relatie. Die wordt al ruim vijftien jaar vergiftigd door de juridische procedure. Als beide aanklachten worden verworpen, kan dat een belangrijke stap zijn naar een normalere verhouding.

De uitspraak van het Internationaal Gerechtshof, de hoogste rechtbank van de Verenigde Naties, is bindend.