Nieuwe beelden: aan boord van 'smokkelspookschip' Ezadeen

Het is een verschijnsel waarin een patroon zichtbaar begint te worden: mensensmokkelaars gebruiken steeds vaker grote vrachtschepen om vluchtelingen te vervoeren. Dat kunnen oude, afgedankte schepen zijn. Vaak slecht onderhouden, soms niet eens zeewaardig. Smokkelaars kunnen ze relatief goedkoop op de kop tikken. En nog geen half miljoen dollar is gezien de miljoenenopbrengsten van de mensensmokkel een kleine investering.

Saillant is dat er vaak vele honderden vluchtelingen aan boord van deze schepen zijn, maar geen bemanningsleden. De smokkelaars zetten de automatische besturing aan en sturen het schip de volle zee op, bijvoorbeeld vanuit Turkije. Zo blijven de criminelen zelf helemaal buiten beeld, terwijl ze tussen de 4000 en 8000 dollar per vluchteling betaald krijgen.

Vee

Een voorbeeld is het vrachtschip Ezadeen dat onlangs door IJslandse kustwachters op de Middellandse Zee werd aangetroffen met 359 vluchtelingen aan boord, onder wie 42 vrouwen en 62 kinderen. De IJslanders doen mee aan de operatie Frontex van de Europese Unie, bedoeld om vluchtelingen te onderscheppen. Er zijn nu nieuwe beelden van de kustwacht die tonen hoe de omstandigheden aan boord van de Ezadeen waren.

Gemaskerde smokkelaars hadden de vluchtelingen in het ruim opgesloten in veehokken. Daar waren de Syriërs pas uitgebroken toen ze beseften dat er geen bemanning aan boord was. "Dit is bedoeld om vee of schapen of koeien te vervoeren, maar zeker geen mensen", vertelt een van de kustwachters. Ze gaven de vluchtelingen eten, water en boden spoedeisende hulp.

De IJslanders kregen de Ezadeen in beeld toen het net donker was. Het schip voer met een snelheid van negen knopen, ruim 16 kilometer per uur, in stormachtig weer op een woelige zee. Aan boord gaan was in eerste instantie ondoenlijk. Het lukte om radiocontact te krijgen: een Engelssprekende vrouw vertelde dat ze de motor niet konden afzetten. De smokkelaars hadden de installatie onklaar gemaakt. Doordat de brandstof opraakte konden de kustwachters het schip uiteindelijk bereiken en naar het Zuid-Italiaanse havenstadje Corigliano slepen.

Middenklasse

Volgens cijfers van Frontex hebben sinds vorig jaar augustus 15 van dit soort vrachtschepen geprobeerd Europa te bereiken. Een ander schrijnend voorbeeld was het spookschip de Blue Sky M, dat onder Moldavische vlag bijna 800 vluchtelingen vervoerde. Die dreven eind december dagenlang rond bij slecht weer, koud, zeeziek, zonder een idee hoe het avontuur zou eindigen. "De mensen aan boord waren afkomstig uit de middenklasse", vertelt de openbare aanklager in Lecce, die de zaak van de Blue Sky M onderzoekt. "Artsen, ingenieurs, goed opgeleide mensen. Het is een heel nieuw verschijnsel."

Die relatief bemiddelde vluchtelingen zijn bereid hogere bedragen te betalen dan voorheen. En de smokkelaars profiteren er op nog een andere manier van: ze zoeken vluchtelingen die ervaring hebben met zeevaart en bieden hen flinke kortingen als die bereid zijn de schepen te besturen.