Grote herdenking 70 jaar bevrijding kamp Auschwitz

In Auschwitz is de herdenking begonnen van de bevrijding van het voormalige vernietigingskamp, vandaag 70 jaar geleden. Om 09.30 uur legden president Komorowski van Polen en overlevenden van Auschwitz kransen bij de zogenoemde dodenmuur, waar vroeger executies werden voltrokken.

In de plaats Oswiecim, net buiten het kamp, is aan het einde van de ochtend een kerkdienst met overlevenden begonnen. Vanmiddag herdenken staatshoofden, regeringsleiders en koninklijke gasten de bevrijding van Auschwitz. Namens Nederland zijn koning Willem-Alexander, koningin Máxima en premier Rutte bij die herdenking.

De NOS doet rechtstreeks verslag van de herdenking van 15.00 – 17.55 uur op NPO 1, NPO Nieuws en NOS.nl. Vanavond om 19.20 uur is er een terugblik op NPO 2 en NOS.nl.

Poetin afwezig

Opvallende afwezige is de Russische president Poetin. Volgens zijn woordvoerder zou de president een te drukke agenda hebben en bovendien niet officieel zijn uitgenodigd. Volgens bronnen speelt de gespannen relatie tussen Rusland en het Westen over de crisis in Oekraïne een belangrijke rol. De Polen zeggen dat niemand expliciet is uitgenodigd, maar dat staatshoofden welkom zijn.

Bij de herdenking zijn zo’n 300 overlevenden van kamp Auschwitz uit zeventien landen aanwezig, onder wie de Nederlander Ernst Verduin (87). Volgens het Auschwitz-Birkenau Museum, dat de bijeenkomst organiseert, zal het de laatste grote herdenking zijn waar een relatief groot aantal overlevenden bij kan zijn.

Monument

De herdenking start om 15.30 uur in een grote tent die is neergezet bij de Poort van de Dood, de ingang van kamp Auschwitz-Birkenau, waar de massavernietiging door de nazi’s van de voornamelijk Joodse gevangenen in de gaskamers plaatsvond.

Na de toespraken en gebeden lopen de aanwezigen over het uitgestrekte kampterrein naar het monument in Birkenau, waar kaarsen worden aangestoken ter nagedachtenis aan de slachtoffers.

De bevrijdingsdag van Auschwitz is tien jaar geleden door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Holocaust Memorial Day, de dag waarop wereldwijd alle slachtoffers van de Holocaust en andere genociden worden herdacht.

Auschwitz is het universele symbool geworden voor de massamoord op onschuldige burgers. Van de ruim 1,5 miljoen mensen die tijdens de oorlog naar Auschwitz zijn gedeporteerd, werden er 1,1 miljoen om het leven gebracht. Voornamelijk Joden, maar ook Sinti, Roma, homoseksuelen en politieke gevangenen. De meesten gingen direct naar de gaskamers, anderen kwamen om door honger, ziekte, uitputting of bij executies.

Bij de bevrijding door het Russische Rode Leger op 27 januari 1945 was een deel van het kamp nog intact, omdat de nazi’s niet genoeg tijd hadden om alle sporen van de massavernietiging uit te wissen. De Russen troffen in het kamp zo’n 8000 overlevenden aan, de meeste sterk verzwakt.

Het voormalige kamp Auschwitz, dat nu als herdenkingsplaats en museum is ingericht, trekt jaarlijks gemiddeld 1,5 miljoen bezoekers, waarvan het merendeel jongeren.

Namen lezen

In voormalig kamp Westerbork worden sinds vorige week donderdag alle namen gelezen van de 102.000 Nederlandse Joden, Sinti en Roma, die in de nazi-vernietigingskampen zijn omgekomen.

Aan de voorleesmarathon doen zo'n 700 vrijwilligers mee. Onder hen was ook koning Willem-Alexander. Het namen lezen eindigt vanmiddag om 15.00 uur, als de herdenking in Auschwitz begint.

In Nederland is de bevrijding van Auschwitz afgelopen zondag herdacht bij het Spiegelmonument in het Wertheimpark in Amsterdam. Daar vindt jaarlijks een herdenking plaats op de laatste zondag van januari.

In de toespraken klonk ongerustheid door over het oplevend antisemitisme. "De waarschuwing van Auschwitz is ook vandaag geldig", aldus vice-premier Lodewijk Asscher.

NOS 70 jaar na Auschwitz, 15.00 – 17.55 uur, NPO 1, NPO Nieuws en NOS.nl
NOS 70 jaar na Auschwitz (terugblik), 19.20 – 19.45 uur, NPO 2 en NOS.nl