'Grens tussen jatwerk en inspiratie is dun'

De Belgische schilder Luc Tuymans is veroordeeld voor plagiaat met zijn schilderij A Belgian Portrait. Het werk toont te veel overeenkomsten met een krantenfoto van fotografe Katrijn van Giel.

Tuymans mag het schilderij niet meer reproduceren of tentoonstellen op straffe van een dwangsom van 500.000 euro. De schilder gaat tegen de uitspraak in beroep. Hij vindt dat zijn schilderij een parodie is op de foto van Van Giel waardoor het niet onder het auteursrecht valt.

Advocaat auteursrecht Marcel de Zwaan vindt dat verweer niet erg overtuigend. "Een kunstenaar moet iets toevoegen aan een bestaand werk. Dat kan komisch commentaar zijn, maar dat is hier niet aan de orde."

Schilders gebruiken vaker wel foto's voor hun eigen werk. De grens tussen inspiratie en jatwerk is dun. "Het probleem is de botsing tussen auteursvrijheid en artistieke uitingsvrijheid. Als een rechter vindt dat er te weinig met een beeld is gedaan, is het foute boel", stelt De Zwaan.

Dumas

Dat kunstenaars elkaars beeld gebruiken, hoort bij de kern van een artistiek proces. "Het is alleen de vraag in hoeverre je verder creëert of dat je het beeld zo laat." Kunstenaars als Luc Tuymans en Marlene Dumas bevinden zich volgens De Zwaan op glad ijs.

Dat Dumas niet is aangeklaagd voor haar bekende schilderij Nuclear Family, komt doordat de fotograaf vereerd was dat de kunstenares zijn foto als gebruikte als inspiratiebron. "Fotograaf André van Noord was juist blij dat Dumas zijn werk had gebruikt."

Maar dat is niet altijd het geval. De maker van het nieuwe staatsieportret van Willem-Alexander werd wel beschuldigd van plagiaat. Kunstenares Iris van Dongen had het portret van de koning nagetekend van fotograaf Koos Breukel.

"Bij dit werk was het ook wel heel duidelijk dat zijn foto was nageschilderd zonder dat er iets was toegevoegd", zegt De Zwaan. Het schilderij is uiteindelijk met verwijzing naar Koos Breukel verspreid.

Mike Tyson

Auteursrecht zit niet alleen op kunst, maar bijvoorbeeld ook op tatoeages. Zo klaagde de man die Mike Tyson's beroemde gezichtstatoeage zette de makers van The Hangover 2 aan nadat een personage in de film dezelfde tattoo heeft.